Διάλεξη κ. Ανδρέα Βλαχόπουλου με θέμα "Βαθύ Αστυπάλαιας: Ένα διαχρονικό παλίμψηστο ανθρώπινης δραστηριότητας στο νησιωτικό Αιγαίο", την Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 12:00 το μεσημέρι στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων (Πάρκο Λιθαρίτσια)

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Η Εταιρεία Φίλων του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων σε συνεργασία με την ΙΒ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, στο πλαίσιο της σειράς εκδηλώσεων με τίτλο «Κυριακή στο Μουσείο», διοργανώνουν διάλεξη με προσκεκλημένο τον επίκουρο καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Ανδρέα Γ. Βλαχόπουλο.

Ο κ. Βλαχόπουλος θα δώσει ομιλία με θέμα:

Βαθύ Αστυπάλαιας: Ένα διαχρονικό παλίμψηστο ανθρώπινης δραστηριότητας στο νησιωτικό Αιγαίο

Στην ομιλία του ο κ. Βλαχόπουλος θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα των συστηματικών αρχαιολογικών ερευνών πεδίου στο Βαθύ της Αστυπάλαιας, οι οποίες πραγματοποιούνται υπό την επιστημονική αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και με χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Στην απόληξη της χερσονήσου του Βαθέος ιδρύθηκε την 3η χιλιετία π.Χ. ακρόπολη με εντυπωσιακές βραχογραφίες, της οποίας λείψανα είναι σήμερα ορατά σε ικανή έκταση. Στα ελληνιστικά χρόνια οικοδομήθηκε τετράγωνος πύργος με βοηθητικά κτήρια. Στα μέσα του 20ου αιώνα στο εσωτερικό του πύργου χτίστηκε ασβεστοκάμινο. Στόχος των αρχαιολογικών ερευνών στο Βαθύ είναι η ιστορική-διαχρονική μελέτη ενός σημαντικού ναυτικού κέντρου του Αιγαίου, μέσω της παράλληλης ευαισθητοποίησης των φοιτητών στο φυσικό περιβάλλον και την ιστορία των νησιωτικών κοινοτήτων.

Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2014 και ώρα 12:00 το μεσημέρι στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων (Πάρκο Λιθαρίτσια).

Η διάλεξη θα γίνει στην Ελληνική και θα διανεμηθεί περίληψη.

Είσοδος ελεύθερη

Βαθύ Αστυπάλαιας: Ένα διαχρονικό παλίμψηστο ανθρώπινης δραστηριότητας στο νησιωτικό Αιγαίο

Ανδρέας Γ. Βλαχόπουλος

Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Υπό την επιστημονική αιγίδα της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και με χρηματοδότηση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων διενεργούνται από το 2010 συστηματικές αρχαιολογικές έρευνες πεδίου στο Βαθύ της Αστυπάλαιας, στη συνέχεια εκείνων που είχε ξεκινήσει (2008) ο καθηγητής Χρήστος Ντούμας.

Το Βαθύ είναι φυσικά προστατευμένη χερσόνησος, που ελέγχει την από θαλάσσης στενή πρόσβαση από το πέλαγος προς τον ομώνυμο κόλπο, εξασφαλίζοντας την πλήρη εποπτεία μιας ευρείας θαλάσσιας και χερσαίας περιοχής. Στην απόληξη της χερσονήσου, στο ακρωτήριο Ελληνικό, ιδρύθηκε την πρώιμη 3η χιλιετία π.Χ. ακρόπολη, της οποίας ογκολιθικοί περίβολοι, αναλημματικοί τοίχοι και οικιστικά λείψανα είναι σήμερα ορατά σε ικανή έκταση. Στην ανώτερη επιφάνεια του ακρωτηρίου, στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ., οικοδομήθηκε τετράγωνος πύργος με περιβάλλοντα βοηθητικά κτήρια (δεξαμενές κλπ). Στα μέσα του 20ου αιώνα, στο εσωτερικό του πύργου χτίστηκε ασβεστοκάμινο, που τροφοδοτήθηκε με το μεγαλύτερο μέρος της ανωδομής του μνημείου.

Η εντατική επιφανειακή έρευνα (2011-2013) και η συστηματική ανασκαφή που ξεκίνησε εφέτος (2014) τεκμηριώνουν τη σημασία του οικισμού της 3ης χιλιετίας π.Χ. και την εξέλιξή του κατά τους ιστορικούς χρόνους σε τόπο διαχρονικής εποπτείας των θαλάσσιων δρόμων του Νοτιοανατολικού Αιγαίου. Ευρήματα, όπως κεραμική και μαρμάρινα ειδώλια κυκλαδικών τύπων, επαναπροσδιορίζουν τον γεωγραφικό ορίζοντα του Πρωτοκυκλαδικού πολιτισμού αποδεικνύοντας ότι η Αστυπάλαια αποτελούσε μέρος της επικράτειάς του. Η αναγνώριση μεγάλου αριθμού προϊστορικών βραχογραφιών με παραστάσεις κωπήλατων πλοίων, εγχειριδίων, σπειρών και άλλων θεμάτων, θέτουν σε νέα ερμηνευτική διάσταση την τέχνη της βραχογραφίας, ως κώδικα εικονογραφίας που αποτυπώνει τα σύμβολα κύρους και τον ιδεολογικό ορίζοντα των νησιωτικών κοινωνιών του Αιγαίου της 3ης χιλιετίας π.Χ. Αρχαϊκές και κλασικές εφηβικές επιγραφές λαξευμένες στα βράχια και φαλλικά χαράγματα αποτυπώνουν την ερωτική επιθυμία των νέων του πρώιμου 6ου και του ύστερου 5ου αιώνα π.Χ. και τεκμηριώνουν τη συνέχιση της εγκατάστασης στο Βαθύ, πιθανότατα μέσω της ίδρυσης φρουρών. Η οικοδόμηση του πύργου εμπλουτίζει τη γνώση μας για την οχυρωματική αρχιτεκτονική των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων στα νησιά, ενώ τα ευρήματα αποτυπώνουν τη συνεχή χρήση των εγκαταστάσεών του έως τους ύστερους ρωμαϊκούς χρόνους. Μνημεία που συμπληρώνουν την εικόνα μας για την εξέλιξη της ζωής στο Βαθύ είναι το εντυπωσιακό σπήλαιο Χάσμα, που ερευνήθηκε πρόσφατα, και οι βυζαντινοί-μεσαιωνικοί ναοί της ευρύτερης περιοχής.

Στόχος των αρχαιολογικών ερευνών στο Βαθύ είναι η ιστορική-διαχρονική μελέτη ενός σημαντικού ναυτικού κέντρου του Αιγαίου, μέσω της παράλληλης ευαισθητοποίησης των φοιτητών.

Σύντομο βιογραφικό σημείωμα

• Πτυχίο του Tμήματος Iστορίας και Aρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Aθηνών (1988). Μεταπτυχιακός τίτλος ειδίκευσης στην Προϊστορική Aρχαιολογία (1990) και Διδακτορικό δίπλωμα (1995) με βαθμό Άριστα. Επόπτης καθηγητής: Xρ. Nτούμας.

• Υποτρoφία Erasmus στο Πανεπιστήμιο La Sapienza και το Istituto degli Studi Micenei ed Egeoanatolici της Ρώμης (1990-1991).

• Απονομή του Michael Ventris Memorial Award for Mycenaean Studies (1997).

• Μεταπτυχιακός (1989-1992) και Μεταδιδακτορικός (1999-2000) υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών.

• Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Princeton University (1998-1999) και New York University - Institute of Fine Arts (2001-2002).

• Συμμετοχή ως συνεργάτης (1985-1999) στις ανασκαφές Νάξου, Επιδαύρου, Ακρωτηρίου Θήρας, Ρούτσι Μεσσηνίας, Παλαιόπολης Άνδρου, Μαλίων Κρήτης.

• Εργασιακή εμπειρία στην Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή (1992-1998), στο Υπουργείο Πολιτισμού (1996-1998), στην Ανασκαφή Ακρωτηρίου Θήρας (1999-2002, 2008) και στο Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (2002-2007).

• Επιστημονικός συνεργάτης της Ανασκαφής Ακρωτηρίου Θήρας (1999-σήμερα). Υπεύθυνος προγραμματισμού και λειτουργίας του Εργαστηρίου Τοιχογραφιών. Εταίρος σε διεπιστημονικά προγράμματα και μέλος διεπιστημονικών επιτροπών σε δραστηριότητες της Ανασκαφής.

• Διδακτική δραστηριότητα στα Πανεπιστήμια Αθηνών (Διατμηματικό Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Μουσειακές Σπουδές»: 2006-σήμερα) και Πελοποννήσου (2004-2005). Προσκεκλημένος διδάσκων για μεταπτυχιακά σεμινάρια στο New York University - Institute of Fine Arts, Η.Π.Α. (2001-2002), στο Princeton University (2007), στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (2005-2008) και στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης (2007). Διδασκαλία Προϊστορικής Αρχαιολογίας στη Σχολή Ξεναγών Αθηνών (1995-1998) και στα θερινά προγράμματα του New York University (1998-2001) και του College Year in Athens (2003-2005).

• Προσκεκλημένος ομιλητής για διαλέξεις και σεμινάρια σε Πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα της Ευρώπης (Cambridge, Λονδίνο, Lugano, Λιέγη, Lyon),των Η.Π.Α. (Princeton University, Institute of Fine Arts, University of Pennsylvania, Temple University, Getty Center, University of Illinois, Chicago) και του Καναδά (University of Toronto).

• Ερευνητικά αντικείμενα: Εικονογραφία της Εποχής του Χαλκού με έμφαση στις θηραϊκές τοιχογραφίες, Μυκηναϊκή περίοδος στις Κυκλάδες με έμφαση στη Νάξο, Μυκηναϊκή Μεσσηνία, Πρωτοκυκλαδικά ειδώλια.

• Συγγραφέας μίας δίτομης μονογραφίας και 28 άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά, πρακτικά διεθνών συνεδρίων και τιμητικούς τόμους. Επιστημονικός επιμελητής 4 βιβλίων αρχαιολογίας. Συμμετοχή σε 6 συλλογικά έργα και καταλόγους διεθνών εκθέσεων.

• Συνδιοργανωτής του Μινωικού Σεμιναρίου / Minoan Seminar (2006-2008).

• Τακτικός εταίρος της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας.

• Εταίρος της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας.

• Το 2008 εξελέγη επίκουρος καθηγητής προϊστορικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, όπου διδάσκει από το ακαδημαϊκό έτος 2009-2010.