Ένα μοναδικό μνημείο κινδυνεύει
Επέζησε… 700 χρόνια και σήμερα απειλείται με κατάρρευση
Του ΚΩΝ/ΝΟΥ Π. ΓΚΑΛΝΤΕΜΗ
Ένα από τα σπουδαιότερα αρχαιολογικά μνημεία της Ηπείρου εκπέμπει εναγωνίως σήμα κινδύνου.
Είναι ο βυζαντινός ναός Ταξιαρχών (και Προδρόμου) Κωστάνιανης, λίγα μόλις χιλιόμετρα –μέσω Εγνατίας- από τα Γιάννενα κι ελάχιστα από την αρχαία Δωδώνη. Βαριά φορτωμένος με 800 περίπου χρόνια ζωής (χτίστηκε περί το 1240), με απανωτές στέγες, ψηλό ενσωματωμένο καμπαναριό, όμορφες αψίδες, δίλοβα παράθυρα με πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο, επάλληλες οδοντωτές κεραμιδένιες γιρλάντες και αξιόλογες τοιχογραφίες, προκάλεσε εύλογα το ενδιαφέρον του Κώστα Κρυστάλλη που τον επισκέφτηκε περί το 1890 (Κ. Κρυστάλλη, Άπαντα, Γ. Βαλέτα, Αθήνα, σελ. 662), του Δημητρίου Ευαγγελίδη, που το μελέτησε επισταμένως (Ηπειρ. Χρονικά, τομ. 1931, σελ. 270), του Ιωάννη Λαμπρίδη (Ηπειρ. Μελετήματα, έκδοση ΕΗΜ, Ιωάννινα 1971, τευχ. 3, σελ. 17), του Hamond (Ήπειρος, μετάφραση Αθ. Γιάγκα, Αθήνα 1971, τομ. Α’, σελ. 211), του Σωτηρίου Δάκαρη, του Δ. Τριανταφυλλόπουλου, της Μ. Αχειμάστου – Ποταμιάνου και πολλών άλλων.
Πλεγμένες αριστοτεχνικά στις κεραμοπλαστικές του γιρλάντες και στο φωτοστέφανο του Ταξιάρχη, λαϊκές μαγευτικές παραδόσεις εξιστορούν τη μακραίωνη ζωή του, εξηγούν πώς «χάθηκε», ύστερα από τους διωγμούς των Τούρκων με αφορμή την επανάσταση του Φιλοσόφου το 1611, πώς «ανακαλύφτηκε» από τον τσοπάνη που έψαχνε τη χαμένη γίδα, πώς βρέθηκε το αναμμένο καντήλι! Θρύλοι μουρμουρίζουν τα θαύματα της μεγάλης εικόνας του Αρχαγγέλου, που δεσπόζει στην αψίδα του καμπαναριού και αδιαλείπτως εποπτεύει και προστατεύει το χωριό. Θαύματα που συνεχίζονται ως τις μέρες μας, συγκινούν και προκαλούν δέος! Αδιάψευστο τεκμήριο είναι το τραύμα στο αριστερό μάτι του Ταξιάρχη, που προκάλεσε, εδώ και 200 χρόνια, ο ασεβής Τούρκος τσαούσης Μουχαρέμ, ανοσιούργημα που πλήρωσε με τον ακαριαίο θάνατό του στη σημερινή θέση «Μνήμα του Τούρκου»! Αλλά και το ενδεχόμενο της Κωστανιανίτικης καταγωγής του θρυλικού καλόγερου Σαμουήλ (Ι. Λαμπρίδη, Ηπειρ. Μελετήματα, έκδοση ΕΗΜ, Ιωάννινα 1971, τευχ. 10, σελ. 52) που ανατίναξε το Κούγκι το 1803, προσθέτει αξία στην αξία του Ναού κι αυξάνει το χρέος μας απέναντί του.
Αυτό λοιπόν το περίφημο και πανέμορφο μνημείο, το κόσμημα της περιοχής, το καύχημα των Κωστανιανιτών και όχι μόνο, που γεννήθηκε μέσα στο Βυζάντιο και στα χρόνια του Δεσποτάτου της Ηπείρου, δυστυχώς φθείρεται ανεπανόρθωτα καθημερινά, κινδυνεύει κι αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, γρήγορα θα καταρρεύσει. Τα κεραμίδια της στέγης έχουν σπάσει με επακόλουθο να εισέρχονται νερά στους θόλους. Η υγρασία κατατρώει τις τοιχογραφίες και μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, οι «άγιοι» ξεθωριάζουν, μουχλιάζουν, χάνονται, λες και μας εγκαταλείπουν γιατί δεν μας θεωρούν πλέον άξιους να τους αντικρύσουμε, λες και δεν καταδέχονται να μείνουν άλλο μαζί μας! Οι ειδικές ταινίες που εδώ και χρόνια επικολλήθηκαν πάνω τους με σκοπό να καθαριστούν κάποτε, βρίσκονται ακόμα εκεί και μας κοιτούν ειρωνικά! Λίγο έμεινε ακόμη να σβηστούν και τα τελευταία γράμματα της υπέρυθρης επιγραφής που αναφερόταν στο έτος ανέγερσης. Βαθιές ρωγμές διατρέχουν τους τοίχους κι αν δεν επουλωθούν έγκαιρα, τ’ αποτελέσματα είναι προφανή. Το σαράκι καταστρέφει τέμπλο και εικόνες.
Όση φθορά υπέστη το μνημείο τα τελευταία 50 χρόνια δεν την υπέστη σ’ όλα τα προηγούμενα 700! Οι φτωχές ξυλόπορτες είναι πολύ αδύναμες ν’ αντισταθούν στο πρώτο λάκτισμα του όποιου επίδοξου ιερόσυλου. Δυστυχώς το πάθημα του 1981, όταν κλάπηκαν σπάνιες εικόνες και τα ξυλόγλυπτα βημόθυρα, δεν μας έγινε μάθημα. Το ευτύχημα βέβαια είναι ότι τα περισσότερα απ’ τα κλαπέντα βρέθηκαν τότε και τώρα είναι ασφαλή και κοσμούν τα βυζαντινά μουσεία Ιωαννίνων και Αθηνών.
Κάνουμε έκκληση προς κάθε αρμόδιο, να πράξει ό,τι χρειάζεται, ώστε το ταχύτερο δυνατόν να γίνουν οι απαραίτητες εργασίες συντήρησης του μνημείου. Αλλιώς θα είμαστε αδικαιολόγητοι αν επί των ημερών μας απολέσουμε μια τέτοια σπάνια κληρονομιά, έναν τέτοιον θησαυρό.
Τέτοια μνημεία, τέτοια στολίδια δεν τα παρατάνε στην τύχη τους. Τα συντηρούν, τα διαφυλάττουν ως κόρη οφθαλμού, ως πολύτιμα ιερά κειμήλια –όπως είναι πράγματι- και τα προβάλλουν. Μνημείο του 13ου αιώνα, δίπλα στην αρχαία Δωδώνη, στο οποίο φτάνεις σε 12 λεπτά από τα Γιάννενα, μπορεί να γίνει τόπος προορισμού, πόλος έλξεως, ιερό προσκύνημα. Κάθε έξυπνη πολιτεία θα φρόντιζε να το κρατήσει όρθιο, να το αναδείξει, να το αξιοποιήσει, να το «εκμεταλλευτεί». Η δική μας τι θα κάνει;
ΠΗΓΗ: www.proinoslogos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου