Εκεί που μιλούσαν οι αρχαίοι χρησμοδοτότες!.....

 

Εκεί που μιλούσαν οι αρχαίοι χρησμοδοτότες!..

«Στη σκιά του Τομάρου λειτούργησε αδιάλειπτα και τουλάχιστον από τον 8ο αιώνα π.Χ. το πανελλήνιο Ιερό και Μαντείο του Διός με επισκέπτες από τον ευρύτερο αρχαίο κόσμο. Ολόκληρη η Ήπειρος περιέρχεται σε ρωμαϊκή κυριαρχία κατά τον 2ο αιώνα π.Χ., ενώ η λατρεία μεταλλάσσεται τον 4ο αιώνα μ.Χ. με την έλευση της νέας θρησκείας. Η ακτινοβολία της αρχαίας Δωδώνης, ωστόσο, παραμένει μέχρι σήμερα διαχρονικά αμείωτη»!...

ΛΕΝΕ πως η η αρχαία Δωδώνη (1) αποτελεί αναμφίβολα τον σημαντικότερο αρχαιολογικό χώρο της Περιφερειακής Ενότητας Ιωαννίνων στην Ήπειρο. Στη σκιά του Τομάρου λειτούργησε αδιάλειπτα και τουλάχιστον από τον 8ο αιώνα π.Χ. το πανελλήνιο Ιερό και Μαντείο του Διός με επισκέπτες από τον ευρύτερο αρχαίο κόσμο. Ολόκληρη η Ήπειρος περιέρχεται σε ρωμαϊκή κυριαρχία κατά τον 2ο αιώνα π.Χ., ενώ η λατρεία μεταλλάσσεται τον 4ο αιώνα μ.Χ. με την έλευση της νέας θρησκείας. Η ακτινοβολία της αρχαίας Δωδώνης, ωστόσο, παραμένει μέχρι σήμερα διαχρονικά αμείωτη.

Είναι αλήθεια ότι στη Δωδώνη λατρευόταν ο Δωδωναίος Δίας, η Γη, ο Απόλλωνας και η Αφροδίτη. Πιστοποιείται ότι στο χώρο της Δωδώνης υπήρχε από την 3η χιλιετία π.Χ. η λατρεία της θεάς Γης. Στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. εμφανίζεται και η λατρεία της ιερής φηγού (είδος βελανιδιάς), την οποία (λατρεία) έφεραν τα ελληνικά φύλα. Από το 13ο αι. π.Χ. ανθεί και η λατρεία του Πελασγικού (Δωδωναίου) Δία. Και έτσι η συνένωση των τριών λατρειών έδωσε μια νέα μορφή λατρείας, που αποτελούνταν από τρία στοιχεία. Η κόρη του Ουρανού και της Γαίας Διώνη έγινε η θεϊκή σύζυγος του Δία και το ιερό δέντρο, η φηγός, θεωρήθηκε η κατοικία των δύο θεών. Από τότε και μέχρι την επικράτηση του χριστιανισμού κατά τα τέλη του 4ου αι. μ.Χ., παραμένει κυρίαρχη θεότητα ο Δίας.

Η ίδρυση του Μαντείου

Για την ίδρυση του μαντείου της Δωδώνης υπάρχουν διάφορες παραδόσεις. Μια παράδοση αναφέρει ότι η ίδρυση οφείλεται σε ένα περιστέρι που, ξεκινώντας από τη Θήβα της Αιγύπτου, έφτασε στη Δωδώνη και, αφού κάθισε πάνω σε μια φηγό, είπε με λαλιά ανθρώπου ότι εκεί έπρεπε να ιδρυθεί το μαντείο του Δία. Το χρηστήριο του Δία ήταν πολυθρύλητο από την εποχή ακόμη του Ομήρου, αλλά και στα ιστορικά χρόνια οι Έλληνες το τιμούσαν πολύ. Στο μαντείο αυτό ο Δίας φανέρωνε τις θελήσεις του με το θρόισμα των φύλλων της ιερής φηγού. Πρώτος ιερέας του μαντείου θεωρείται ο Ελλός. Οι μεταγενέστεροι ιερομάντεις ονομάζονταν Σελλοί και έδιναν απαντήσεις στα ερωτήματα των ανθρώπων ακούγοντας το θρόισμα των φύλλων και ερμηνεύοντας το πέταγμα των περιστεριών. Οι Σελλοί κατοικούσαν σε καλύβες κοντά στο ιερό δέντρο, στις ρίζες του οποίου, κατά τον Ησίοδο, κατοικούσε ο Δίας. Οι Σελλοί διατηρούσαν την πανάρχαια λατρευτική συνήθεια να κοιμούνται καταγής και να μην πλένουν ποτέ τα πόδια τους. 

Η αξία του μαντείου ελαττώθηκε κάπως από τη μεγάλη σημασία που πήρε το μαντείο των Δελφών, αλλά και αργότερα όχι μόνο οι Ηπειρώτες, Ακαρνάνες και Αιτωλοί το συμβουλεύονταν αλλά και οι ίδιοι οι Αθηναίοι, ακόμη και στην 4ο αι. π.Χ.

Οι σημερινοί νέοι, πραγματικοί λάτρεις των ιδεωδών του ελληνισμού, χαίρονται και απολαμβάνουν το αρχαίο ελληνικό θέατρο, είτε της Επιδαύρου, είτε της Δωδώνης, όπως για παράδειγμα η ανερχόμενη ηθοποιός, Μάϊρα Ψιλοπούλου, που βλέπουμε στη φωτογραφία! Κι αυτό είναι ένα πολύ ευοίωνο σημάδι!.....

Διαβαίνοντας στο χρόνο…

Γύρω στα 400 π.Χ. το ιερό του Δία (Ιερά Οικία) απόχτησε τον πρώτο ναό του, χτισμένο κοντά στην ιερή φηγό. Ήταν ένας πολύ μικρός ναός με πρόναο και με διαστάσεις 4x6 μ. περίπου. Γύρω στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. κατασκευάστηκε ένας χαμηλός λίθινος περίβολος με είσοδο στη νότια πλευρά, που τριγύριζε το ναό και το δέντρο, ενώ ακολούθησαν επεκτάσεις και επεμβάσεις κατά τον 4ο, 3ο και 2ο αι. π.Χ. 

Την ίδια εποχή (4ος αι. π.Χ.) χτίστηκε και το Πρυτανείο, που χρησίμευε ως κατάλυμα των ιερέων του Δία ή των ηγεμόνων του Κοινού των Μολοσσών. Το Πρυτανείο καταστράφηκε από τους Αιτωλούς το 219 π.Χ.

Στην εποχή του Πύρρου (3ος αι. π.Χ.) η Δωδώνη πήρε ξέχωρη αίγλη. Τον περίβολο του ναού του Δία αντικατέστησε ψηλός τοίχος με τρεις ιωνικές στοές στο εσωτερικό. Χωρίς στοά έμεινε η ανατολική πλευρά όπου βρισκόταν η φηγός και πιθανότατα να κατασκευάστηκε και ο ναός της Αφροδίτης. Την ίδια εποχή χτίστηκε ο μικρός ναός της Διώνης και ο δωρικός ναός του Ηρακλή. Στα 218 π.Χ. χτίστηκε στη θέση του μικρού ναού του Δία που καταστράφηκε, ένας ναός ιωνικός. Το ναό αυτόν περιέβαλλε ένας καινούριος περίβολος, με πρόπυλο στη νότια πλευρά και με εσωτερικές κιονοστοιχίες.

Πολύ αξιόλογο ήταν το θέατρο που χτίστηκε τον 3ο αι. π.Χ. για να περιλάβει 18.000 θεατές. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα και καλύτερα διατηρημένα αρχαία ελληνικά θέατρα, με θαυμάσια ακουστική. Είχε λίθινη σκηνή και ξύλινο προσκήνιο. Το μεγαλύτερο ημικύκλιο είναι 188,50 μ. Στην εποχή του Φιλίππου Β’ της Μακεδονίας το θέατρο επισκευάστηκε και στην εποχή του αυτοκράτορα Αυγούστου, στα 31 π.Χ., μετατράπηκε η ορχήστρα σε αρένα για την τέλεση θηριομαχιών. 

Ανάμεσα στο ιερό και στο θέατρο κατασκευάστηκε μια μεγάλη αίθουσα (Βουλευτήριο) που ήταν αναγκαία για πολιτικές συγκεντρώσεις ή για κατάλυμα προσκυνητών. Ήταν ένα μνημειώδες κτίριο με υπόστυλη αίθουσα με διπλή ιωνική στοά και μια μεγάλη δωρική στοά στη νότια πλευρά του. Κατασκευάστηκε στα τέλη του 4ου ή τις αρχές του 3ου αι. π.Χ., αλλά το 219 π.Χ. πυρπολήθηκε από τους Αιτωλούς, ενώ το 167 π.Χ. το κατέστρεψαν και οι Ρωμαίοι. Ανοικοδομήθηκε και λειτουργούσε ως τα τέλη του 1ου αι. π.Χ.

Επίσης αξιόλογο κτίσμα είναι το στάδιο στα δυτικά του θεάτρου, με λίθινα εδώλια στις δύο μακριές πλευρές του. Χτίστηκε στα τέλη του 3ου αι. π.Χ. Όλος ο χώρος κλείστηκε με ψηλό ισοδομικό περίβολο. Εξάλλου, την ίδια εποχή κατασκευάστηκε ο νέος ναός της Διώνης και ξανακατασκευάστηκε ο ναός του Ηρακλή. Μετά την εγκατάλειψη και την καταστροφή του ιερού, χτίστηκαν πάνω στα ερείπιά του δύο βασιλικές του 5ου και του 6ου αι. μ.Χ.

Τι αναφέρει η Ιστορία!..

Μαρτυρίες για την εγκατάσταση ελληνικών φύλων στην περιοχή αυτή έχουμε από την αρχή της 2ης χιλιετίας π.Χ.. Το μαντείο διατηρήθηκε μέχρι το 219 π.Χ. και ήταν σεβαστό από όλους τους Έλληνες. Το 219 π.Χ. οι Αιτωλοί με αρχηγό το Δορύμαχο πολιόρκησαν το κτίριο του ιερού και κατέσκαψαν το μαντείο. Το 218 π.Χ. ο βασιλιάς της Μακεδονίας Φίλιππος Ε' και οι Ηπειρώτες ανοικοδόμησαν από λάφυρα του Θέρμου το ιερό της Δωδώνης. Στα ρωμαϊκά χρόνια, το 168 π.Χ., ο Αιμίλιος Παύλος κατέστρεψε μαζί με τις ηπειρωτικές πόλεις και τη Δωδώνη και το μαντείο της. Έτσι έμεινε ερειπωμένο μέχρι τα χρόνια του Στράβωνα. Ανοικοδομήθηκε όμως το 31 π.Χ. από τον αυτοκράτορα Αύγουστο. Το 120 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Αδριανός ενδιαφέρθηκε για το ιερό του Δία και ο Ιουλιανός ο Παραβάτης το 362 ζήτησε τη συμβουλή του μαντείου προτού ξεκινήσει εναντίον των Πάρθων. Το 391 κάποιος Ιλλυριός έκοψε το ιερό δέντρο και το ιερό ερημώθηκε. Η ολοκληρωτική καταστροφή του ιερού έγινε από τις επιδρομές των διάφορων βαρβάρων, από τον 4ο αι. μέχρι τον 6ο αι.

Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την περιοχή αυτή και κατέφυγαν στα γειτονικά βουνά. Ανάμεσα στα ευρήματα της περιοχής αναφέρονται και πολυάριθμες σημαντικές επιγραφές, που είναι ή ψηφίσματα πολιτικού περιεχομένου ή χρηστήριες.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:

(1). Δωδώνη. Αρχαία πόλη της Ηπείρου. Βρίσκεται μέσα σε μια κλειστή στενόμακρη κοιλάδα, την Τσαρκοβίτσα, σε υψόμετρο 600 μ., 22 χλμ. νοτιοδυτικά των Ιωαννίνων. Ήταν αρχαιότατο κέντρο λατρείας με το περίφημο μαντείο του Δωδωναίου Δία και το αρχαίο θέατρο. Η ετυμολογία της ονομασίας Δωδώνη αμφισβητείται. Σύμφωνα με τη μυθολογία το όνομά της το οφείλει στο Δώδωνο, το γιο του Δία, ή στη Νύμφη Δωδώνη ή στον αρχαίο ποταμό Δώδωνα.

https://www.sakketosaggelos.gr/Article/5622/