Μπιζάνι Ιωαννίνων

Δείτε τα video

Mπιζάνι

 Το Μπιζάνι είναι ένα χωριό που βρίσκεται 12 χιλιόμετρα έξω από τα Γιάννενα στους πρόποδες του λόφου του Μπιζανίου, χτισμένο αριστερά και δεξιά της εθνικής οδού που οδηγεί προς την Πρέβεζα. Γύρω του είναι τα χωριά: Επισκοπικό, Αμπέλια, Νεοκαισάρεια, Κολωνιάτι, Σερβιανά. Υπάρχει και το παλιό Μπιζάνι που βρίσκεται πάνω στο λόφο του Μπιζανίου κοντά στα οχυρά και δυτικά από αυτά κάπου 100 μέτρα μακριά σε ερειπωμένη κατάσταση.

  Το χωριό κατέβηκε κάτω, εκεί δηλαδή που είναι σήμερα, το 1950 χάρη και στις ενέργειες του άξιου και δημιουργικού δασκάλου Ευάγγελου Φαρμάκη. Το Μπιζάνι είναι χωριό που αναπτύσσεται συνεχώς και αποτελεί πόλο έλξης νέων κατοίκων και ιδιαίτερα αυτών που αναζητούν ένα ήσυχο μέρος όχι πολύ μακριά από την πόλη. Είναι πολύ ενθαρρυντικό το γεγονός ότι οι νέοι διαλέγουν να μείνουν στο χωριό. Οι κάτοικοι του Μπιζανίου είναι άνθρωποι φιλόξενοι και εργατικοί και είναι στην πλειοψηφία αγρότες και κτηνοτρόφοι ή εργάζονται στα Ιωάννινα. Μερικοί ζουν σε άλλες πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού.

  Οι ανάγκες των κατοίκων ικανοποιούνται στην πόλη των Ιωαννίνων και γι αυτό το χωριό δεν έχει καταστήματα ή άλλες υπηρεσίες εκτός από κάποια κέντρα διασκέδασης, το δημοτικό σχολείο του και το γυμνάσιό του που συγκεντρώνει παιδιά από πολλά χωριά.

  Το Μπιζάνι έγινε γνωστό από τον πόλεμο 1912-13 για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Οι Τούρκοι το είχαν οχυρώσει από το 1909 μέχρι το 1912. Το είχαν κάνει απόρθητο φρούριο, με οχυρά από μπετόν αρμέ, με συρματοπλέγματα, με τάφρους, καθώς ο λόφος του δέσποζε της περιοχής, αφού ήταν από μόνος του πολύ οχυρή τοποθεσία. Ήταν ο κυματοθραύστης σε κάθε προσπάθεια για κατάληψη των Ιωαννίνων.

  Γι' αυτό και στην πραγματικότητα το Μπιζάνι δεν έπεσε από τις κατά μέτωπον επιθέσεις του ελληνικού στρατού αλλά υπερκεράστηκε από τα δυτικά (Μανολιάσα - Δουρούτη κ.τ.λ.) και παραδόθηκε κι αυτό μετά την πτώση των Ιωαννίνων. Αυτή λοιπόν η οχυρή του θέση, η φυσική και η τεχνική, έκανε όσους έλαβαν μέρος στον πόλεμο αυτό να του προσθέσουν τα επίθετα φοβερό Μπιζάνι, πολυθρύλητο, τρομερό, ανδροφόνο, άπαρτο κάστρο κ.τ.λ. Η φήμη αυτή αντιφέγγει και μένει ζωντανή ακόμα και σήμερα και η δημοτική αλλά και η επώνυμη μούσα το τραγούδησε αντάξια με τη μεγάλη θυσία των ηρώων μας.

www.gtp.gr

Μάχη του Μπιζανίου

Η Μάχη του Μπιζανίου (4-6 Μαρτίου, παλ. ημ. 19-21 Φεβρουαρίου 1913), υπήρξε η σημαντικότερη σύγκρουση κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο μεταξύ του ελληνικού και του τουρκικού στρατού στο μέτωπο της Ηπείρου. Η τοποθεσία Μπιζάνι με τις γειτονικές τοποθεσίες νότια των Ιωαννίνων, αποτέλεσε σημαντικό φυσικό σημείο άμυνας και το επέλεξαν οι Τούρκοι για να καθηλώσουν τον ελληνικό στρατό. Με τον κυκλωτικό ελιγμό όμως, που τελικά κατάφεραν οι Έλληνες, ανάγκασαν τον αντίπαλο σε άμεση παράδοση. Η νίκη στο Μπιζάνι αποτέλεσε το κλειδί για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, καθώς και ολόκληρης της ευρύτερης περιοχής της Ηπείρου. Στην περιοχή δόθηκε επίσης μάχη στις 14 Οκτωβρίου 1944 μεταξύ Γερμανών και ΕΔΕΣ.

Τοποθεσία

Το υψίπεδο νοτίως των Ιωαννίνων είναι πεταλοειδές και από τη φύση του οχυρό: σχηματίζεται από βραχώδη και δυσπρόσιτα υψώματα που το περιβάλλουν. Στην τοποθεσία είχαν κατασκευασθεί μόνιμα οχυρωματικά έργα με την επίβλεψη Γερμανών αξιωματικών, που είχαν αναλάβει τον εκσυγχρονισμό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Σχέδιο μάχης

Το σχέδιο του τουρκικού επιτελείου προέβλεπε σταθερή άμυνα στην οχυρωμένη τοποθεσία των Ιωαννίνων και κυρίως στα υψώματα Μπιζάνι και Καστρίτσα. Ο Τούρκος Αρχιστράτηγος Εσσάτ Πασάς είχε στην διάθεσή του 4 μεραρχίες.

Ο ελληνικός στρατός Ηπείρου με επικεφαλής τον διάδοχο Κωνσταντίνο, αποτελούνταν από 4 μεραρχίες, 1 ταξιαρχία και ένα σύνταγμα πεζικού. Το σχέδιο της επίθεσης ήταν σχετικά ριψοκίνδυνο: προέβλεπε την ευρεία υπερκέραση (κύκλωση) από δυτικά της οχυρωμένης τοποθεσίας και την άμεση κατάληψη των Ιωαννίνων. Ταυτόχρονα, θα γίνονταν επιθέσεις στον κεντρικό και τον ανατολικό τομέα του μετώπου, με σκοπό την παραπλάνηση του εχθρού και την καθήλωση των τουρκικών δυνάμεων .

Μάχη

  

Λάφυρα του Ελληνικού Στρατού από τη μάχη.

Στις 4 Μαρτίου τέθηκε σε εφαρμογή το σχέδιο παραπλάνησης, με βολές πυροβολικού και επιθέσεις μονάδων πεζικού, από το Α' τμήμα της ελληνικής Στρατιάς, στον τομέα Μπιζάνι-Κουτσελιό-Καστρίτσα. Το Β' τμήμα της Στρατιάς συγκεντρώθηκε με μυστικότητα απέναντι από τον τομέα Μανωλιάσσα-Άγιος Νικόλαος-Τσούκα. Με το πρώτο φως της επόμενης μέρας, το Β' τμήμα Στρατιάς εξαπέλυσε αιφνιδιαστική επίθεση με ιδιαίτερη σφοδρότητα. Με μια τολμηρή και βαθιά εισχώρηση στον δυτικό τομέα των επιχειρήσεων το 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, μαζί με το 9ο Τάγμα υπό τον Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου, κατάφερε να φτάσει στις παρυφές των Ιωαννίνων, στον Άγιο Ιωάννη.

Η είδηση ότι ο ελληνικός στρατός έφτασε έξω από τα Ιωάννινα, ταυτόχρονα καθιστούσε αδύνατη την υποχώρηση των Τούρκων και δημιούργησε πανικό στην διοίκηση του τουρκικού στρατού που ήταν εγκατεστημένη στην πόλη. Οι εύζωνες είχαν φροντίσει να καταστρέψουν τα τηλεφωνικά δίκτυα, διακόπτοντας έτσι την επικοινωνία της τουρκικής διοίκησης με τον στρατό της. Με αυτές τις συνθήκες, στις 23.00 της ίδιας μέρας ο Εσσάτ Πασάς έστειλε πρόταση παράδοσης του τουρκικού στρατού, καθώς δεν γνώριζε ότι στο Μπιζάνι και τον υπόλοιπο ανατολικό τομέα οι τουρκικές δυνάμεις διατηρούσαν ακέραιες τις θέσεις τους.

Απολογισμός.

Στις 6 Μαρτίου 1913, με την αποδοχή της πρότασης παράδοσης, το Σύνταγμα Ιππικού της Στρατιάς Ηπείρου εισήλθε στα Ιωάννινα.

Οι απώλειες του ελληνικού στρατού κατά την μάχη, ανήλθαν σε 264 νεκρούς και τραυματίες. Η αποφασιστική αυτή νίκη άνοιξε τον δρόμο για την απελευθέρωση της ευρύτερης περιοχής των Ιωαννίνων και της Βόρειας Ηπείρου.

Πρόσθετες πληροφορίες.

Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων πέθανε ο Ολυμπιονίκης Κωνσταντίνος Τσικλητήρας (10 Φεβρουαρίου 1913,Αθήνα). Παρόλο που είχε την δυνατότητα να πάρει αναβολή λόγω των αθλητικών του διακρίσεων, αρνήθηκε και κατατάχτηκε εθελοντικά στο στράτευμα.

el.wikipedia.org

Η Απελευθέρωση των Ιωαννίνων

Γενικά

Με την έναρξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου 1912-13, η Στρατιά Θεσσαλίας υπό τον Διάδοχο-Αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο, που αποτελούσε τον κύριο όγκο του Ελληνικού Στρατού, προέλασε προς Βορρά, ενώ η Στρατιά Ηπείρου υπό τον Αντιστράτηγο Σαπουντζάκη Κων/νο, συνολικής δυνάμεως περίπου Μεραρχίας, είχε αρχική αποστολή « την παρακώληση πάσης παραβιάσεως της μεθορίου μεταξύ Μετσόβου, Άρτας και Αμβρακικού κόλπου». Την 6η Οκτωβρίου 1912 η Στρατιά Ηπείρου διέβη αιφνιδιαστικά τον Άραχθο ποταμό και ήχθη στη περιοχή Ξηροβουνίου. Στη συνέχεια κατέλαβε τη Φιλιππιάδα και τις επί του Λούρου ποταμού γέφυρες, και εν συνεχεία την Πρέβεζα, που αποτέλεσε στη συνέχεια την βάση ανεφοδιασμού των επιχειρήσεων.Μετά τις επιτυχίες αυτές και λόγω της ευμενούς εξελίξεως των επιχειρήσεων στην Μακεδονία, το Υπουργείο Στρατιωτικών ενίσχυσε την Στρατιά Ηπείρου την 17η Οκτωβρίου με ένα Σύνταγμα Κρητών και μετέβαλε την αποστολή της Στρατιάς Ηπείρου από αμυντική σε επιθετική. Το τελευταίο δεκαήμερο του Νοεμβρίου η Στρατιά ενισχύεται με την ΙΙ Μεραρχία από το μέτωπο της Μακεδονίας, και ενεργεί από 1 έως 3 Δεκεμβρίου την πρώτη επίθεση κατά των υψ. Μπιζανίου και Μανωλιάσας, άνευ όμως αποτελέσματος. Την 14η Δεκεμβρίου αποβιβάζεται στη Πρέβεζα η ΙV Μεραρχία και την 28η του ιδίου η VIη Μεραρχία. Μετά τις ενισχύσεις αυτές από 7ης μέχρι 10ης Ιανουαρίου 1913 ενεργείται και πάλι ανεπιτυχής επίθεση κατά του Μπιζανίου , και το μέτωπο σταθεροποιείται προ της οχυρωμένης τοποθεσίας Μπιζανίου. Στις 10 Ιανουαρίου 1913 φθάνει στην Ήπειρο από τη Θεσσαλονίκη ο Αρχιστράτηγος-Διάδοχος Κωνσταντίνος με το Γενικό Στρατηγείο και αναλαμβάνει τη διεύθυνση των επιχειρήσεων.

Το Πεδίο της Μάχης

Η οχυρά τοποθεσία του Μπιζανίου παρουσίαζε μια εκτεταμένη περιφερειακή οργάνωση σε απόσταση 8-10 χλμ από τη πόλη των Ιωαννίνων. Περιελάμβανε μόνιμα και ημιμόνιμα οχυρωματικά έργα, μόνιμα πυροβολεία, πυροβολεία εκ σκυροδέματοςκαι χαρακώματα, που σχεδιάστηκαν και εκτελέστηκαν υπό την επίβλεψη της Γερμανικής Στρατιωτικής Αποστολής.Προς Βορρά στα υψ. Γαρδίκι - Παλαιόκαστρο υπήρχαν 5 ημιμόνιμα πυροβολεία και οργανώσεις πεζικού, προς ΒΑ ανά ένα ημιμόνιμο πυροβολείο υπήρχε στο Πέραμα και στη νησίδα Ιωαννίνων, προς Ν 4 ημιμόνιμα πυροβολεία και οχυρώσεις πεζικού υπήρχαν στον ορεινό όγκο Μπιζανίου, και Δυτικά στα υψώματα Σαδοβίτσας-Δουρούτι-Μεγ. Τσούκας- Αγ. Σάββα- Αγ. Νικολάου- Μανωλιάσας υπήρχαν συνολικά 7 ημιμόνιμα πυροβολεία και οργανώσεις πεζικού.Η κύρια γραμμή αντιστάσεως Ννοτίως και Δυτικώς του Μπιζανίου εκτείνετο προς Βορρά δια της Πεδινής στο οροπέδιο Δουρούτη μέχρι Σαδοβίτσα, ενώ τα υψώματα Μανωλιάσης, Αγίου Νικολάου, Τσούκας και Μοσπίνας αποτελούσαν προκεχωρημένη γραμμή αντιστάσεως.

Η Διάταξη των αντιπάλων

α. Ελλήνων

Από Μονάδες που αρχικά αποτέλεσαν την Στρατιά Ηπείρου συγκροτήθηκε η Μεραρχία Ηπείρου ( την 12η Δεκεμβρίου 1912 ονομάσθηκε VIIIη Μεραρχία ). Επίσης συγκροτήθηκαν η Μικτή Ταξιαρχία Μετσόβου, το Σύνταγμα Ιππικού Ηπείρου και τα αποσπάσματα Αχέροντα, Πρεβέζης και Χειμάρας. Οι δυνάμεις αυτές ενισχύθηκαν, όπως προαναφέρθηκε με τα Σύνταγμα Κρητών και τις ΙΙα, IVη και VIη Μεραρχίες. Το σύνολο των δυνάμεων ανήρχετο σε 51 Τάγματα, 33 διμοιρίες πολυβόλων, 14 πεδινές πυροβολαρχίες, 10 ορειβατικές, 2 βαρείες, 3 ίλες και 3 ημιλαρχίες. Αξιοσημείωτη ήταν η χρησιμοποίηση στολίσκου 4 πολεμικών αεροσκαφών στο πεδίο της μάχης.Οι δυνάμεις αυτές για το συντονισμό τους συγκροτήθηκαν σε Διοικήσεις υπό τη Στρατιά και πήραν την εξής δάταξη :

( 1 ) Α΄ τμήμα Στρατιάς, με

( α ) Τη Μικτή Ταξιαρχία Μετσόβου ( 4ο Σύνταγμα , 24ο Σύνταγμα (1 Τάγμα ), 2 ανεξάρτητα Τάγματα και 2 Ορ. Πυροβολαρχίες ), από το Μέτσοβο μέχρι τις Αν. υπώρειες του Δρίσκου.

( β ) Την VIη Μεραρχία ( 1ο Σύνταγμα, 2 πεδινές πυροβολαρχίες, λόχο μηχανικού και μία ημιλαρχία ) από τη γέφυρα Παπαδάκη μέχρι την οδό Αετοράχη- Κουτσελιό.

( γ ) Την VIIIη Μεραρχία ( 2ο Σύνταγμα Ευζώνων, το Σύνταγμα Κρητών, 3 πεδινές πυροβολαρχίες και λόχο μηχανικού στην Αετοράχη.

Στο Α΄ Τμήμα Στρατιάς διατέθηκαν επίσης ταγμένα στο Ελληνικό 2 πυροβόλα 105 χιλ και απόσπασμα μηχανικού των 100 ανδρών για την εκκαθάριση των εχθρικών συρματοπλεγμάτων.

( 2 ) ΙΙα Μεραρχία

Με το 9ο Σύνταγμα ( 2 Τάγματα, λόχος Ευζώνων, λόχος Πεζικού, λόχο μηχανικού, 3 πεδινές πυροβολαρχίες και μία ημιλαρχία ) στο λόφο Αυγό μέχρι τα υψώματα Θεριακίσι, ιππαστί της οδού Πρέβεζα-Ιωάννινα.

( 3 ) Β΄ Τμήμα Στρατιάς, με τρείς Φάλαγγες.

(α) 1η Φάλαγγα ( 8ο Σύνταγμα , ΙΙΙο Τάγμα του 9ου Συντάγματος , δύο Τάγματα του 11ου Συντάγματος , 4 πολυβόλα, δύο ορειβατικές πυροβολαρχίες και λόχο μηχανικού ) στα υψώματα της Μανωλιάσας.

( β ) 2η Φάλαγγα ( 15ο Σύνταγμα , 1ο Σύνταγμα Ευζώνων, δύο Τάγματα του 3ου Συντάγματος , 1 Τάγμα του 17 Συντάγματος, 2 ορειβατικές πυροβολαρχίες και ουλαμό μηχανικού ) στη στενωπό Μανωλιάσας.

( γ ) 3η Φάλαγγα ( 7ο Σύνταγμα, 1ο Σύνταγμα, 2 πολυβόλα, δύο ορειβατικές πυροβολαρχίες, ουλαμό μηχανικού, μία ημιλαρχία και το Απόσπασμα Ολύτσικα δυνάμεως 2 Ταγμάτων και τμήματα εθελοντών ) στο χωριό Μπαουσιοί.

( 4 ) Λοιπές Δυνάμεις

Απόσπασμα Αχέροντα ( 4 Τάγματα, 4 πολυβόλα, 5 πυροβόλα )στη περιοχή Παραμυθιάς, Απoσπάσματα Πρέβεζας-Λούρου - Φιλιπιάδας( ανά 2 Τάγματα ) στις αντίστοιχες περιοχές, Απόσπασμα Χειμάρας ( 1 Τάγμα, 2 Πυροβόλα ) στη Χειμάρα, Σύνταγμα Ιππικού Ηπείρου (3 ίλες, δύο πολυβόλα) στη περιοχή Χάνι Εμίν Αγά, Πυροβολικό ( 6 πεδινές πυροβολαρχίες και 2 βαρειές ( 24 πεδινά πυροβόλα, 4 των 105 και 6 των 150 χιλιοστών) για Γενική Υποστήριξη, Αεροπορία ( Στολίσκος 4 πολεμικών αεροσκαφών) προς Γενική Υποστήριξη Στρατιάς.

β. Τούρκων

Ο τουρκικός Στρατός είχε αρχιστράτηγο τον Εσάτ Πασά και η δύναμη του ανήρχετο σε 27500 άνδρες. Η δύναμη αυτή υποστηρίζονταν με 83 πυροβόλα στη περιοχή Μπιζανίου-Καστρίτσης- Κουτσελιού, 19 στο μέτωπο Μανωλιάσης-Αγίου Νικολάου - Καστρίτσας και 10 στη περιοχή Δουρούτη-Σαδοβίτσας.

Τα Σχέδια Ενεργείας-Οι Αποστολές Αντιπάλων

α. Ελλήνων

Το σχέδιο ενεργείας των Ελλήνων προέβλεπε την αιφνιδιαστική επίθεση στο δεξιό της εχθρικής διατάξεως για την υπερκέραση της οχυρωμένης τοποθεσίας των Ιωαννίνων και συγχρόνως καθήλωση του υπολοίπου εχθρικού μετώπου με παραπλανητικές κινήσεις και βολές πυροβολικού και πεζικού. Η απόφαση για την υπερκέραση του δεξιού του εχθρού ελήφθη την 15η του μηνός Φεβρουαρίου, ενώ μέχρι τότε προεβλέπετο υπερκέραση του εχθρού από τα αριστερά του.Η κυρία προσπάθεια θα ενεργείτο κατά του Δυτικού μετώπου της οχυρωμένης τοποθεσίας την πρωία της 20ης Φεβρουαρίου από το Β΄ Τμήμα Στρατιάς, που θα επετίθετο κατά του μετώπου Αγίου Νικολάου-Τσούκας . Εντεύθεν προεβλέπετο συνέχιση της προελάσεως προς Δουρούτη και Σαδοβίτσα είτε υπό μόνης της 3ης Φάλαγγος είτε υπό της 2ας και 3ης, ενώ τα υπόλοιπα τμήματα του Τμήματος Στρατιάς θα εκινούντο στη πεδιάδα, στα νώτα του Μπιζανίου.Το σύνολο του πυροβολικού της Στρατιάς και των IIας, VIης και VIIIης Μεραρχίας θα εκτελούσε από το πρωί της 19ης Φεβρουαρίου δραστική βολή κατά του λοιπού μετώπου, από πρωίας δε της 20ης θα ενισχύετο η βολή αυτή και από πυρά πεζικού για την συγκράτηση των προ του μετώπου εχθρικών τμημάτων.

β. Τούρκων

Το σχέδιο των Τούρκων συνίστατο σε σθεναρά αντίσταση πάνω στη φύσει και θέσει οχυρά τοποθεσία των Ιωαννίνων για τη παρεμπόδιση της κατάληψης της πόλεως των Ιωαννίνων από τον Ελληνικό Στρατό.

Η Διεξαγωγή της Μάχης

α. Από την 16η μέχρι την 19η έλαβαν χώρα οι εξής ενέργειες:

Η Μοίρα του Ιονίου την 18η και 19η Φεβρουαρίου έκανε παραπλανητική απόβαση στους Αγ. Σαράντα.Η Ταξιαρχία Μετσόβου έλαβε επαφή με την τοποθεσία Δρίσκος-Κοντοβράκι.Το πυροβολικό, από της10ης Φεβρουαρίου και εντονώτερα από την πρωία 19ης Φεβρουαρίου άρχισε σφοδρά πυρά προπαρασκευής, σύμφωνα με το καταρτισθέν σχέδιο.

β. Την 20η Φεβρουαρίου έλαβαν χώρα τα εξής:

(1) 3η Φάλαγξ

(α) Το απόσπασμα Ολύτσικα, επιτεθέν από της πρωίας, κατέλαβε τον αυχένα Μουσπίνας-Αγίου Βλασίου.

(β) Διλοχία από τους λόχους 5/1και 3/11 κατέλαβε τον αυχένα Τσαβίδα, και πληροφορηθείσα ότι τα οχυρά Τσούκας και Αγ. Νικολάου είχαν καταληφθεί, αποσύρθηκε και εγκαταστάθηκε στην Κοσμηρά.

(γ) Το I/11 Τάγμα και διλοχία 7oυ Συντάγματος κατόπιν σκληρού αγώνος κατέλαβαν υψ. Αγ. Νικολάου, Νοτίως Κοσμηρά. Οι Τούρκοι ετράπησαν εις φυγή και κυριεύθηκαν 10 πυροβόλα και αρκετό υλικό.

(2) 1η Φάλαγξ

Κατόπιν σκληρού αγώνα, μέχρι την μεσημβρία επετεύχθη η κατάληψη όλων των περί την Μανωλιάσα τουρκικών θέσεων. Οι Τούρκοι ετράπησαν εις φυγή προς Πεδινή-Αγ. Ιωάννη, αφήσαντες στο πεδίο της μάχης 6 πυροβόλα και αρκετό υλικό. Ο Διοικητής της Φάλαγγας εγκαταστάθηκε στη Μανωλιάσα.

(3) 2α Φάλαγξ

(α) Επιτέθηκε από το πρωί, κατέλαβε με την εμπροσθοφυλακή ( 1ο Σύνταγμα Ευζώνων και Ι/17 Τάγμα ) τον αυχένα ανατολικά του χωρίου Μελιγγιοί, και συγκεντρώθηκε στη Δωδώνη. Ο διοικητής της εμπροσθοφυλακής Ανχης Παπδόπουλος Διονύσιος, πληροφορηθείς ότι το υψ. Αγ. Νικολάου είχε καταληφθεί, συνέχισε την προέλαση του προς Ιωάννινα. Οι Τούρκοι, μετά την απόρριψη τους από όλο το μέτωπο Μανωλιάσας-Τσούκας ήταν υπό διάλυση και κινούνταν από την πεδινή προς Ιωάννινα. Στις 1700 ω καταλαμβάνεται η Πεδινή, και τα 8ο και 9ο Τάγματα Ευζώνων συνεχίζουν την καταδίωξη του εχθρού προς Ιωάννινα.

(β) Ο διοικητής της Φάλαγγος, που θεωρούσε την αποστολή του περαιωθείσα, απέστειλε διαταγή στο 1ο Σύνταγμα Ευζώνων να ανακόψει την προέλαση του και να εγκατασταθεί στη Πεδινή. Ο Διοικητής της εμπροσθοφυλακης δεν έλαβε τη διαταγή αυτή, συνέχισε την προέλαση του και μέχρι την 1800 ώρα το 9ο Τάγμα Ευζώνων υπό τον Ταγματάρχη Βελισσαρίου Ιωάννη κατέλαβε το χωρίο Αγ. Ιωάννης, όπου κυρίευσε πληθώρα πολεμικού υλικού και συνέλαβε πολλούς αιχμαλώτους. Με νεώτερη διαταγή του ο διοικητής της Φάλαγγος επετίμησε τον διοικητή εμπροσθοφυλακής για την προέλαση.

(γ) Η πρωτοβουλία του 1ου Συντάγματος Ευζώνων να αχθεί στα νώτα της εχθρικής διατάξεως, ενώ αντιστεκόταν ακόμα τα οχυρά Μπιζανίου, Καστρίτσας και Σαδοβίτσας, ανάγκασε τους τούρκους να παραδοθούν. Στις 2300 της 20ης Φεβρουαρίου έφθασε στις προφυλακές του 9ου Τάγματος Ευζώνων αντιπροσωπία από τούρκους αξιωματικούς και τον επίσκοπο Δωδώνης, που οδηγήθηκε στο Γενικό Στρατηγείο για τη συζήτηση των όρων παράδοσης.

(4) ΙΙα Μεραρχία και Α΄ Τμήμα Στρατιάς

Η ΙΙα Μεραρχία έλαβε στενή επαφή με τα πρώτα χαρακώματα του Μπιζανίου. Οι VIη και VIIIη Μεραρχίες προώθησαν τη διάταξη τους στα 600μ από τα τουρκικά χαρακώματα. Τμήματα της VIης Μεραρχίας κατέλαβαν το χωριό Μουζακαίοι.

(5) Ταξιαρχία Μετσόβου

Επετέθη από πρωίας της 20ης και κατέλαβα τα υψ. Δρίσκου και Κοντοβράκι. Οι Τούρκοι υποχώρησαν προς Καστρίτσα.Εν τω μεταξύ ο διοικητής του 9ου Τάγματος Ευζώνων, οδηγών τους απεσταλμένους του Εσάτ Πασά αφίχθη την 0430 ω στο Γενικό Στρατηγείο. Την επομένη 22 Φεβρουαρίου εισήλθε στην πόλη των Ιωαννίνων σαν ελευθερωτής ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος. Την 23η Φεβρουαρίου δια της ημερησίας διαταγής εξήρε το κατόρθωμα της άλωσης του Φρουρίου των Ιωαννίνων:« H άλωση του Φρουρίου των Ιωαννίνων προσέθεσε μία ακόμα περίλαμπρον νίκη στα κατορθώματα σας. Αφού διασχίσατε την Μακεδονία και συντρίψατε δύο εχθρικάς Στρατιάς, ηλώσατε και Φρούριο το οποίο εθεωρείτο απόρθητον. Αι μεγάλαι στερήσεις και αι κακουχίαι, τας οποίας μετά τοιαύτης καρτερίας υπέστητε, αμιλλώνται προς την ανδρείαν σας ».

Συμπεράσματα

α. Ο αιφνιδιασμός του εχθρού ως προς την περιοχή που θα εφηρμόζετο η Κυρία Προσπάθεια, επέτυχε πλήρως του σκοπού του. Η προσεκτική μελέτη από τον Αρχιστράτηγο όλων των παραγόντων, ήγαγε τούτον στην απόφαση να εφαρμόσει την Κυρία Προσπάθεια στο δεξιό, ενώ ανεμένετο στο αριστερό της εχθρικής διατάξεως.

β. Η πρωτοβουλία του διοικητού του 1ου Συντάγματος Ευζώνων και κυρίως των διοικητών των 8ου και 9ου Ταγμάτων να προωθηθούν στα νώτα της εχθρικής διατάξεως επιτάχυνε την παράδοση των Τούρκων, και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για ηγήτορες στο πεδίο της μάχης.

γ. Οι πρωτοπόροι Έλληνες αεροπόροι ( Υπολοχαγός Μουτούσης-Υπολοχαγός Καμπέρος κ.ά ), με αποστολές αναγνωρίσεως και βομβαρδισμού των εχθρικών θέσεων, πέτυχαν αξιόλογα αποτελέσματα, κυρίως στο ηθικό του εχθρού.

δ. Τέλος το επιθετικό πνεύμα του Έλληνος στρατιώτου και η αδάμαστος θέληση του για τη νίκη, είχαν σαν αποτέλεσμα την άλωση της φύσει και θέσει οχυράς τοποθεσίας των Ιωαννίνων.

Μνημείο Μπιζανίου.

Στο Μπιζάνι και 100 μέτρα περίπου από την εθνική οδό υψώνεται και παρατηρεί αντίκρυ προς το λόφο της θυσίας των Μπιζανομάχων το μνημείο των Μπιζανομάχων σαν μικρό αντίδωρο ημών των νεωτέρων στη μεγάλη θυσία τόσων ανθρώπων από όλα τα μέρη της Ελλάδος και του κόσμου. 

Το μνημείο, το τρόπαιο αυτό της νίκης ανεγέρθη το 1961-1962. Φιλοτεχνήθηκε από τον καλλιτέχνη Λ. Λαμέρα. Στη βόρεια πλευρά του απεικονίζει χαρακτηριστικές σκηνές- σταθμούς από όλη τη διάρκεια της ελληνικής ιστορίας και ιδιαίτερα αυτής που σχετίζεται με την ιστορία της Ηπείρου, έντονες και χαρακτηριστικές που είναι: Καράβι από την ναυμαχία της Σαλαμίνας, ο χορός του Ζαλόγγου, οι μαχητές του Μπιζανίου, οι μαχητές του 1940, αλλά και πρόσωπα σχετιζόμενα με την ιστορία της Ηπείρου όπως ο Πύρρος, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Βενιζέλος, ο Κωνσταντίνος. 

Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη

Το Μουσείο Ελληνικής Ιστορίας Παύλου Βρέλλη, επίσης γνωστό και ως Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων, βρίσκεται στην περιοχή των Ιωαννίνων, στην Ήπειρο. Θεμελιώθηκε με πρωτοβουλία του Παύλου Βρέλλη τον Φεβρουάριο του 1983 και άνοιξε τις πόρτες του το 1995 και είναι το πλέον γνωστό μουσείο αυτού του είδους στην Ελλάδα. Είναι έργο ενός και μόνο ανθρώπου-του Παύλου Βρέλλη, όπου για 13 χρόνια εργάστηκε ακατάπαυστα, μόνο γι' αυτό το έργο. Σκοπός του καλλιτέχνη, ήταν να αναπαραστήσει Ιστορικά γεγονότα από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, σε φυσικό μέγεθος μέσα στο μουσείο. Έτσι θα μπορούσε να παρουσιάσει τους ήρωες και τον ρόλο που διαδραμάτισαν, στους αντίστοιχους χώρους. Με δικές του ιδέες, μελέτες και πολλή προσωπική εργασία, έφτιαξε χώρους και ανθρώπους, για να βοηθήσει τον θεατή να βιώσει γεγονότα που πέρασαν. Το Μουσείο φιλοξενεί περίπου 150 κέρινα ομοιώματα και 36 ιστορικά θέματα εμπνευσμένα από σημαντικά γεγονότα της Ελληνικής Ιστορίας.

Χώρος

Το Μουσείο βρίσκεται περίπου 14 χλμ. νότια των Ιωαννίνων, στο Μπιζάνι, επί του 12ου Χλμ.της Εθνικής οδού Ιωαννίνων - Αθηνών. Εξωτερικά διαβάζεται ως κτίριο αστικής φρουριακής αρχιτεκτονικής της Ηπείρου του 18ου αιώνα, με πολεμίστρες, καταχύτρες, σαχνισιά, ψηλούς τοίχους πέτρινους (με μικρά ανοίγματα), καμινάδες, κ.λπ, ενώ ο εσωτερικός χώρος έχει συνολικό όγκο 2.500 κυβικών μέτρων.

Εκθέματα.

Το κέρινα ομοιώματα του μουσείου παριστάνονται σε φυσικό μέγεθος, μέσα σε περιβάλλον πιστής παρουσίασης του εκάστοτε περιβάλλοντός τους, αναπαριστώντας μορφές και γεγονότα της Ελληνικής Ιστορίας. Ο επισκέπτης αισθάνεται ότι ταξιδεύει σε βουνά, παλιά οικήματα, σπηλιές, εκκλησίες, μονοπάτια, ακολουθώντας μια κυκλικού χαρακτήρα ξενάγηση.

Η θεματολογία καλύπτει 24 αιώνες Ελληνικής Ιστορίας (από το 500 π.Χ.), με ιδιαίτερη έμφαση στην νεώτερη ιστορία της Ηπείρου και χωρίζεται σε τρεις ενότητες 1) την ενότητα της Προεπανάστασης, 2) την ενότητα της Επανάστασης του 1821 και 3) την ενότητα του Β' Παγκοσμίου πολέμου. Το Μουσείο κλείνει με αναφορές και υπενθυμίσεις βασικών σημείων της Ελληνικής Ιστορίας και με το εργαστήρι του Καλλιτέχνη. Ορισμένα από τα ιστορικά γεγονότα και θέματα που αναπαριστάνονται είναι τα εξής:

• Το Κρυφό σχολείο κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας
• Το μαρτύριο του Διονύσιου του Φιλόσοφου (1611)
• Ο όρκος της Φιλικής Εταιρείας (1814)
• Κλέφτες και Αρματολοί
• Η σφαγή του Αλή Πασά στο νησί των Ιωαννίνων (Γενάρης 1822)
• Οι γυναίκες της Πίνδου, κατά τη Μάχη της Πίνδου (1940)
• Το Στρατηγείο της VIII Μεραρχίας, στη σπηλιά του Καλπακίου, (με το ομοίωμα του Στρατηγού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου,1940)
• Η Κυρά της Ρω
• κ.ά.

Οχυρά Μπιζανίου Π ρόκειται για απόρθητα φρούρια των Τούρκων που βρίσκονται στην κορυφή του λόφου του Μπιζανίου. Κατασκευάστηκαν υπό την εποπτεία του Γερμανού στρατάρχη Γκόλτς (VON DER GOLTZ) κατά τα έτη 1909-1912 αλλά και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Προφανώς οι Τούρκοι ανέμεναν τον πόλεμο αυτό και είχαν λάβει τα μέτρα τους. Το υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένα τα οχυρά είναι το μπετόν -αρμέ. Είναι σε ημικυκλική τροχιά. Είναι δε αθέατα από την πλευρά που πρόκειται να δεχθούν επίθεση, εκτός από το στόμιο των πυροβόλων που ήταν ορατό. Ο πυροβολητής είναι καλυμμένος και μόνο όταν πρόκειται να σκοπεύσει βγάζει το κεφάλι του. Τα οχυρά βλέπουν και έχουν στραμμένα τα κανόνια προς τη νότια πλευρά, γιατί από εκεί περιμένουν επίθεση αλλά και μερικά προς ανατολάς. www.romiazirou.blogspot.gr