Δείτε τα video
Μανωλιάσσα Ιωαννίνων
Το θρυλικό χωριό Μανωλιάσσα, είναι χτισμένο στο οροπέδιο που σχηματίζουν οι δυτικές πλαγιές του ομώνυμου βουνού. Τα σπίτια των Μανωλιασσιτών είναι απλωμένα σε ένα ήμερο μικρόκαμπο με υψόμετρο περίπου 850 μ.
Ανήκει στο νομό Ιωαννίνων και είναι δημοτικό διαμέρισμα της δημοτικής ενότητας Μπιζανίου του Δήμου Ιωαννιτών. Βρίσκεται στα νοτιοδυτικά του δρόμου Ιωαννίνων-Άρτας και απέχει από την πόλη των Ιωαννίνων 16,5 χιλιόμετρα. Το «Κεφαλόβρυσο», το μοναδικό ποτάμι, χωρίζει τη Μανωλιάσσα από την Ολύτσικα (Τόμαρος).
Δεν γνωρίζουμε πότε κατοικήθηκε η Μανωλιάσσα, ωστόσο η ζωή στο χωριό έχει αρχέγονες ρίζες. Οι παλαιότεροι διηγούνται ότι στο υπέρθυρο της πόρτας της εκκλησίας της παλιάς Παναγιάς υπήρχε σκαλισμένη επιγραφή με χρονολογία των Βυζαντινών χρόνων. Ο Ιστορικός Χ. Περραιβός αναφέρει ότι το έτος 1740 η Μανωλιάσσα ανήκε στην συμπολιτεία του Σουλίου.
Το 1912-13 στα βουνά της Μανωλιάσσας δόθηκαν οι αποφασιστικές μάχες για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων. Στα φυσικά οχυρά της, οι Τούρκοι είχαν στηρίξει όλες τους τις ελπίδες για ανακοπή της ελληνικής προέλασης προς τα Ιωάννινα. Τότε 2 κανόνια από την Ολύτσικα αχρήστευσαν τα Τουρκικά οχυρά και έτσι ήρθε η απελευθέρωση στα πολυβασανισμένα Ιωάννινα.
Ανάμεσα στα τόσα ονόματα τόπων που έγιναν σύμβολα αγώνα και πάλης για την ανεξαρτησία και την ελευθερία είναι και η Μανωλιάσσα που το όνομά της είναι γραμμένο στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην Πλατεία Συντάγματος στην Αθήνα.
Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα η Μανωλιάσσα είναι η εικόνα ενός σύγχρονου οικισμού. Mε τις αλλεπάλληλες καταστροφές δεν κατάφερε να διατηρήσει ολόκληρη την αρχιτεκτονική της παράδοση. Μέρα με τη μέρα το τοπίο αλλάζει, ο άνθρωπος βάζει το χέρι του. Ένα με το ένα, ότι μαρτυρά το χτες χάνεται, είτε από ανάγκη, είτε από άγνοια.
Το παλαιότερο χτίσμα στο χωριό είναι ο Ιερός Ναός της Αγίας Κυριακής, ο οποίος μαρτυρά την αρχιτεκτονική παράδοση του χωριού.
Στο χωριό Μανωλιάσσα όχι μονάχα η δόξα της ιστορίας αλλά και το μεγαλείο της φύσης, ιδιαίτερα, μετεωρίζονται στα μεγάλα εκείνα ύψη όπου τα πεπρωμένα του ουρανού και της γης πραγματοποιούν την αιώνια ερωτική τους ένωση ποτέ πάνω και πότε κάτω από τα παιγνιδιάρικα της Ολύτσικας σύννεφα. Γιατί το βουνό της Μανωλιάσσας αποτελεί το φυσικό της Ολύτσικας αντέρεισμα και πάνω σ' αυτό το άγριο βουνό σχηματίζεται απότομα ένας ήμερος μικρόκαμπος, όπου βρίσκονται απλωμένα και σκόρπια τα σπίτια των Μανωλιασσιτών σαν πολύβοες των μελισσών κυψέλες. Και ανατολικά του βουνού της Μανωλιάσσας χάσκει το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων σε απότομο βάθος μεγαλύτερο των 1000 μέτρων, ενώ δυτικά χάσκει το άγριο φαράγγι της εισόδου της κοιλάδας της Δωδώνης, όπου ο καθένας νομίζει ότι με ένα «πήδημα» θα μπορεί να βρεθεί στους απέναντι πρόποδες της Ολύτσικας. Αυτό όμως το «πήδημα» μόνον αετοί και γεράκια μπορούν να το κατορθώσουν με την ευκολία που το κατορθώνει το ανθρώπινο απατηλό βλέμμα.
Ασφαλώς η ζωή στη Μανωλιάσσα έχει αρχέγονες τις ρίζες με αδιάκοπη τη συνέχεια των κατοίκων της από τα χρόνια της ατελεύτητης Ελληνικής προϊστορίας, γιατί αυτό το απρόσιτο και απρόσβλητο από κάθε «έξωθεν» επιβουλή μέρος παρέχει απόλυτη τη φυσική προστασία στην ανθρώπινη αετοφωλιά των Μανωλιασσιτών. Και κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας η Μανωλιάσσα αποτελούσε το πιο ακραίο προπύργιο της Σουλιώτικης Συμπολιτείας, ακριβώς πάνω από τη μύτη των πασάδων των Ιωαννίνων. Και στους απελευθερωτικούς πολέμους του 1912 13 η Μανωλιάσσα κρατούσε για μήνες ολόκληρους «κομμένη την ανάσα» του λαού μας, γιατί στα φυσικά και τεχνικά οχυρά της είχαν στηρίξει οι Τούρκοι όλες τους τις ελπίδες για ανακοπή της Ελληνικής προέλασης προς την πρωτεύουσα της Ηπείρου, τα Γιάννενα. Όμως τα δύο κανόνια του στρατού μας από τις κορυφές της Ολύτσικας αχρήστευσαν με τους «κεραυνούς» τους τα τουρκικά οχυρά της Μανωλιάσσας,δίνοντας έτσι τη δυνατότητα να «γλιστρήσει» από την κοιλάδα της Δωδώνης και από το Αβγό και να φθάσει η Ελληνική ελευθερία στις 21 Φεβρουαρίου του 1913 στην πόλη των Ηπειρώτικων θρύλων στα πολυβασανισμένα Γιάννενα.
Ο πόλεμος του 1912-13
Οι επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού στην Ήπειρο που άρχισαν τον Οκτώβριο του 1912 είχαν ως αντικειμενικό σκοπό την απελευθέρωση των Ιωαννίνων που συντελέστηκε στις 21 Φεβρουαρίου. Η Μανωλιάσσα ανήκει στη φυσική αμυντική οροσειρά που προστατεύει τα Γιάννενα. Και σαν τέτοια έχει υποστεί κατά καιρούς τις συνέπειες του πολέμου. Η Μανωλιάσσα πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση της περιοχής των Ιωαννίνων. Στα 1912-13 για μισό χρόνο περίπου έγινε το επίκεντρο του απελευθερωτικού αγώνα της ενιαίας Ηπείρου,με τα Τούρκικα ασκέρια από τη μια και τους φτερωτούς τσολιάδες από την άλλη να μάχονται στήθος με στήθος. Από τα υψώματα της Μανωλιάσσας άνοιξε ο δρόμος του Στρατού μας για τα Γιάννενα. Και ο ανώνυμος στρατιώτης έγραφε και τραγουδούσε. Στα Πεστά στη Μανωλιάσσα που δεν πήραμε ανάσα...
Τον Οκτώβριο του 1993 από το βιβλίο του Μ. Ροδά «ΟΙ ΜΑΧΕΣ ΤΗΣ ΜΑΝΩΛΙΑΣΣΑΣ» στην εφημερίδα μας «τ αχνάρια» γράψαμε.
Μετά τη μάχη των Πεστών ο Τούρκικος στρατός απεσύρθη και κατέλαβε το Μπιζάνι και την Μανωλιάσσα. Το έδαφος της Μανωλιάσσας είναι ανώμαλο, πετρώδες, δυσκολοπέραστο, οι τούρκοι με μικρές δυνάμεις δεν μπορούσαν να παραμείνουν αρκετό χρόνο αμυνόμενοι, διότι ο Ελληνικός στρατός με δυσκολία και μεγάλες απώλειες ήταν δυνατόν να φθάσει στα υψώματα του οχυρού αυτού μέρους. Την 30η Νοεμβρίου Κρητικά ανταρτικά σώματα μετακινήθηκαν προς την Μανωλιάσσα με την απόφαση να την καταλάβουν.
Αρχηγός των περισσότερων ανταρτικών σωμάτων ήταν ο Κωνσταντίνος Μάνος, ο οποίος και διέταξε γενική έφοδο μόλις πλησίασαν τη νύχτα στις θέσεις του εχθρού. Οι αντάρτες με τους Κρήτες αρχηγούς τους επέπεσαν σαν λυσσασμένα λιοντάρια ο εχθρός με τους πρώτους πυροβολισμούς εξέρχεται των σκηνών, φεύγουν τρομαγμένοι εγκαταλείποντας όπλα, σκηνές, φυσίγγια, τρόφιμα, πληγωμένους, τρέχουν στους ατελεύτητους λόφους της Μανωλιάσσας για να σωθούν.
Ο αιφνιδιασμός των Κρητών διασκορπισε τα πρώτα τμήματα του εχθρού Από την πρώτη στιγμή δόθηκε εκεί πάνω το σύνθημα του άγριου πολέμου μέσα στο τρομερό σκοτάδι τις 30ης Νοεμβρίου τα τρομαγμένα ασκέρια του Εσσάτ εφρικίασαν στο βύθισμα εντός των σαρκών των του γυαλιστερού γιαταγανιού των Κρητικών πάληκαριών.Σκηνές και τρόφιμα τα πάντα στη διάθεση του Μάνου και των ανδρών του. Εν τω μεταξύ όμως και οι Κρήτες ζήτησαν ενισχύσεις. Για βοήθεια έσπευσε το ανεξάρτητο σύνταγμα των Κρητών υπό τον κ. Σινανιώτη, το οποίο παρετάχθει στα πρώτα υψώματα της Μανωλιάσσας. Μόλις ξημέρωσε η 1η Δεκεμβρίου καθ όλο το μέτωπο της Μανωλιάσσας ακούστηκαν πυροβολισμοί συνεχείς, οι Τούρκοι προσπάθησαν να διασκορπίσουν τις δυνάμεις μας με συνεχείς απελπιστικές εφόδους. Προτού ακόμη ο ήλιος σκορπίσει τις ακτίνες του στα Ηπειρωτικά βουνά, το Μπιζάνι έδειξε τα πρώτα σημεία της οργής του. Ομοβροντίαι πυροβολισμού συνεκλόνισαν τα βουνά και τάραξαν τους στρατιώτες. Καθ όλες τις διευθύνσεις το καυτερό σίδερο διεσκορπίσθει σαν προάγγελος καταστροφής, θανάτου, ειδοποίηση ότι εκεί στο Μπιζάνι θρονιάζεται ο θάνατος, έτοιμος να νεκρώσει τη λεβεντιά της Ελλάδας που εξεχύθει θριαμβευτικά στους πέτρινους λόφους της Μανωλιάσσας.
Οι τούρκοι ενθαρρυθέντες από το πυροβολικό τους επιχείρησαν νέα έφοδο ορμητική, λυσσαλέα με κλειστά μάτια κάνουν το γιουρούσι και μένουν εκεί ακίνητοι αιμόφυρτοι αποσύρονται τρομαγμένοι πίσω από τα φυσικά οχυρά της γραμμής τους. Οι ενισχύσεις καταφθάνουν διαρκώς. Μαύρες φάλαγγες με κόκκινα και άσπρα φεσάκια προχωρούν προς την Μανωλιάσσα.Σαλπίζουν διαρκώς και φωνάζουν του προφήτου το όνομα.Μόλις έφτασαν στις προφυλακές, αναπαύτηκαν λίγο και αμέσως άρχισαν τους σφοδρούς πυροβολισμούς, τις φωνές και τα σαλπίσματα, οι αξιωματικοί προσπάθησα να τους παρασύρουν στο θάνατο με μύρια μέσα, με βλαστήμιες,παρακλήσεις,μαστιγώσεις τουφεκισμούς,εφόδους αυτών των ίδιων με τη σημαία του προφήτου στα χέρια.
Το ανεξάρτητο σύνταγμα των Κρητών αγωνίζεται ενθουσιασμό αφάνταστο. Οι τούρκοι το ενοχλούν απ' όλα τα σημεία, φονεύονται πλείστοι στρατιώτες και αξιωματικοί, οι καημένοι οι φαντάροι μόνο όπλο το μάνλιχερ έχουν, ενώ οι Τούρκοι υποστηρίζονται από τα πεδινά και ορεινά πυροβόλα του αγίου Νικολάου, τα πολυβόλα τους διαρκώς θερίζουν αμουστακα παιδιά της Κρήτης.
Οι τούρκοι ενθαρρυθέντες από το πυροβολικό τους επιχείρησαν νέα έφοδο ορμητική, λυσσαλέα με κλειστά μάτια κάνουν το γιουρούσι και μένουν εκεί ακίνητοι αιμόφυρτοι αποσύρονται τρομαγμένοι πίσω από τα φυσικά οχυρά της γραμμής τους. Οι ενισχύσεις καταφθάνουν διαρκώς. Μαύρες φάλαγγες με κόκκινα και άσπρα φεσάκια προχωρούν προς την Μανωλιάσσα.Σαλπίζουν διαρκώς και φωνάζουν του προφήτου το όνομα.Μόλις έφτασαν στις προφυλακές, αναπαύτηκαν λίγο και αμέσως άρχισαν τους σφοδρούς πυροβολισμούς, τις φωνές και τα σαλπίσματα, οι αξιωματικοί προσπάθησα να τους παρασύρουν στο θάνατο με μύρια μέσα, με βλαστήμιες,παρακλήσεις,μαστιγώσεις τουφεκισμούς,εφόδους αυτών των ίδιων με τη σημαία του προφήτου στα χέρια.
Το ανεξάρτητο σύνταγμα των Κρητών αγωνίζεται ενθουσιασμό αφάνταστο. Οι τούρκοι το ενοχλούν απ' όλα τα σημεία, φονεύονται πλείστοι στρατιώτες και αξιωματικοί, οι καημένοι οι φαντάροι μόνο όπλο το μάνλιχερ έχουν, ενώ οι Τούρκοι υποστηρίζονται από τα πεδινά και ορεινά πυροβόλα του αγίου Νικολάου, τα πολυβόλα τους διαρκώς θερίζουν αμουστακα παιδιά της Κρήτης.
Την 1 Δεκεμβρίου 1912 ο Μέραρχος Καλλάρης διέταξε όπως το δεύτερο τάγμα του 7ου συντάγματος να ανέλθει στα υψώματα της Μανωλιάσσας και να ενισχύσει το ανεξάρτητο των Κρητών. Πρώτος αναχωρεί ο 5ος λόχος υπό τον λοχαγό Κώστα Μπαρτζώκα τους ανθυπολοχαγούς Θεόδωρο Βαχάρογλου και Π.Αλεξόπουλο και τον επιλοχία Παπαδόπουλο. Ο ήλιος εκείνη την ημέρα φλογίζει, αναγκάζει τους στρατιώτες να πετάξουν γυλιούς και άρτους,με δυσκολία ανέρχονται προς τη Μανωλιάσσα. Τα πόδια τρέμουν και ο ιδρώτας χύνεται ποτάμι. Έπειτα από δύο ώρες μαρτυρική πορεία ο λόχος έφτασε στα πρώτα υψώματα της αιματωβαμμένης Μανωλιάσσας.Πάνω στην πλαγιά είναι εγκαταλελειμμένοι περί τους 500 γυλιοί του Κρητικού συντάγματος. Μένουν εκεί και περιμένουν το σύντροφο στρατιώτη. Ποιος ξέρει όμως πόσοι θα μείνουν χωρίς αυτόν. Λόχοι του Κρητικού συντάγματος διά να φθάσουν ταχύτερα στη γραμμή της μάχης τους εγκατέλειψαν εκεί, με τον σκοπό να επιστρέψουν τη νύχτα η μετά τη μάχη να τους παραλάβουν.
Έπειτα από τη μάχη αυτή και τον άγριο αγώνα αναγκάζονται μερικοί και πηγαίνουν στο Κοπάνι,τρεις ώρες δρόμο να πάρουν ένα παγούρι νερό. Ήρθε η νύχτα και ο θρήνος αντήχησε στη Μανωλιάσσα και στην κατηφοριά της εκκλησίας. Οι λαβωμένοι, δικοί μας και Τούρκοι, νοιώθουν τον πόνο και φωνάζουν, τρέχουν προς τις φωνές αυτές φαναράκια των χειρουργείων αναζητούν παντού κανένα κορμί αδύνατο, αιματοπλημμυρισμένο, αρχίζει το σπαρακτικό μάζεμα και οι τραγικές αναγνωρίσεις. Αδέλφια τρέχουν δεξιά, αριστερά, όπου φωνή και «αχ» και εξετάζουν, αγκαλιάζουν παίρνουν τα λόγια τα στενά του ήρωα.
Η εκκλησία μέσα, είναι χαλασμένη. Εικονίσματα και κανδήλια, Αγία τράπεζα και Ευαγγέλιο,κομμάτια, βρωμισμένα,σημάδια ισλαμικής αγριότητος και φανατισμού. Το φεγγάρι χλωμό και αδύνατο μόλις τριών ημερών, καθαρό σύμβολο του Μουσουλμανισμού, έχυνε αμυδρό φώς προς το εκκλησάκι. Πίσω από το ιερό τρεις χωρικοί με το δεκανέα τους γονατισμένοι παρακαλούσαν τον Προφήτη Ηλία να τους προστατεύσει την άλλη μέρα στη μάχη. Ο ένας απ' αυτούς το είδε το όνειρο ότι και οι τρεις αρραβωνιάστηκαν. Και δεν είχε άδικο. Την άλλη μέρα επήγαν θύματα των κανονιών...
Δημοτικά τραγούδια εμπνευσμένα από τον πόλεμο του 1912:
Μανωλιάσσα
Είναι απ'τα αστραπόβροντα, απ'τις βροχές, τα κρύα που πέφτουν με τους κεραυνούς του Δωδωναίου Δία.
Θαρρείς πως είναι μια θεά και μάλιστα ημέρα, που συντροφεύει πάντοτε το βροντερό το Δία .
Ω Μανωλιάσσα ένδοξη χιλιοτραγουδισμένη απ' όλα γύρω τα χωριά εσύ'σαι δοξασμένη.
Από εκεί ξεκίνησε το δώδεκα η μάχη και προστεθήκανε σε σε και οι Μπιζανομάχοι.
Έχεις λαό περήφανο που ξέρει ν'αγαπάει και για τα τρία ιδανικά πάντα να πολεμάει.
Ραντάρ τηλεοράσεως σου φτιάξανε εξάλλου για τις υπηρεσίες σου που πρόσφερες στους άλλους.
Ενέργειες εκάνανε να πάρεις και νερό, από το Κεφαλόβρυσο μα όμως. το μισό.
Βλέπεις το κράτος σ'εκτιμά γιατί είσαι δοξασμένη και ως τα πέρατα της γης είσαι τραγουδισμένη.
Μανωλιασσίτες ένδοξοι μείνετε στο χωριό σας γιατί αυτά που γίνονται είναι για το καλό σας.
Κ.Ράπτης εκ Μελλιγγούς.
Η Μανωλιάσα σο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη στην Αθήνα Ανάμεσα στα ονόματα των περιοχών της Ελλάδος που το χώμα τους ποτίστηκε με το αίμα του Έλληνα στρατιώτη, του άγνωστου, του αφανούς είναι και η Μανωλιάσσα.
Αδελφότητα Μανωλιασσιτών Αθηνών "Ο Άγιος Γεώργιος" Στις 16/3/1976 υπογράφτηκε το καταστατικό σύστασης της Αδελφότητας.
Ο σκοπός για τον οποίο ιδρύθηκε η Αδελφότητα όπως αυτός αναφέρεται στο καταστατικό είναι: η ηθική εξύψωση των μελών, η ανάπτυξη του πνεύματος συναδέλφωσης και αλληλεγγύης μεταξύ τους και η λήψη κάθε μέτρου για την υλική, ηθική και κοινωνική υποστήριξη κάθε Μανωλιασσίτη που θα έχει ανάγκη. Ακόμα η ένωση και η επικοινωνία των μελών της Αδελφότητας με σκοπό την επίλυση κάθε ζητήματος που αναφέρεται στην υλική και πνευματική πρόοδο της Μανωλιάσσας.
Τα ιδρυτικά μέλη της Αδελφότητας έτσι όπως αναφέρονται στο καταστατικό είναι: Χρόνης Γ. του Στ. Γιωτάκης Χαρίλαος του Γ.,Μπέλλος Κίμων του Δ.,Ντάφλος Κ. του Β.,Γιωτάκης Χρ. του Κ.,Γιωτάκης Ναπ. του Κ., Γιωτάκης Θεόδ. του Κ.,Γιωτάκης Θωμάς του Κ.,Γιώτης Παν.του Κ.,Γιωτάκης θεόδ. του Κ.,Γιώτης Ελευθέριος του Στ.,Γούσης Δημήτριος του Αν., Ζήκος Δημ. του Φ., Ζήκος Ε. του Φ., Μπέλλος Π. του Δ., Ντάφλος Θεόφ. του Ζ., Νάκος Σταύρος του Ι., Παπαθανασίου Δ. του Λ., Μπέλλος Ε. του Α., Γιωτάκης Ν. του Β., Τζίμας Μ. του Κ., Ίσκος Γ. του Β. Γιωτάκης Π. του Γ.,Μπέλλος Θ. του Γ., Νίκου Λ. του Ι., και Λιόντος Π. του Ηλ.
Πρόεδροι διετέλεσαν οι: Γιωτάκης Χρήστος Κ., Γιωτάκης Χαρίλαος Γ.Χρόνης Γ.Σ., Γιώτης Ελευθέριος Σ.,Μπέλλος Κίμων Δ.,Γιωτάκης Ν. Β., Γιωτάκης Χρήστος Κ., Νίκου Δημήτριος Λ.,Νάκος Σταύρος Ι.,Ίσκος Κωνσταντίνος Β.Γιωτάκης Κωνσταντίνος Π., Λιόντος Αναστάσιος Π., Λιόντος Ηλίας Π. και Πέτρου Ευάγγελος του Ν.
Η Αδελφότητα βοήθησε κατά καιρούς την κοινότητα, το δημοτικό σχολείο και βραβεύει τους μαθητές και σπουδαστές.
Τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Αδελφότητας μέχρι σήμερα, είναι η ανέγερση του Πνευματικού Κέντρου Μανωλιάσσας με τη συμπαράσταση όλων των φορέων: Εκκλησίας, Κοινότητας, Πολιτιστικού Συλλόγου και όλων των Μανωλιασσιτών, η ίδρυση Τράπεζας Αίματος Μανωλιασσιτών, η έκδοση της εφημερίδας «τ'αχνάρια», η καθιέρωση στο χωριό του θεσμού των εκδηλώσεων «Μανωλιασσίτικα».
Οι εκκλησίες της Μανωλιάσσας.
Αγία Κυριακή
Έπειτα από τη μάχη αυτή και τον άγριο αγώνα αναγκάζονται μερικοί και πηγαίνουν στο Κοπάνι,τρεις ώρες δρόμο να πάρουν ένα παγούρι νερό. Ήρθε η νύχτα και ο θρήνος αντήχησε στη Μανωλιάσσα και στην κατηφοριά της εκκλησίας. Οι λαβωμένοι, δικοί μας και Τούρκοι, νοιώθουν τον πόνο και φωνάζουν, τρέχουν προς τις φωνές αυτές φαναράκια των χειρουργείων αναζητούν παντού κανένα κορμί αδύνατο, αιματοπλημμυρισμένο, αρχίζει το σπαρακτικό μάζεμα και οι τραγικές αναγνωρίσεις. Αδέλφια τρέχουν δεξιά, αριστερά, όπου φωνή και «αχ» και εξετάζουν, αγκαλιάζουν παίρνουν τα λόγια τα στενά του ήρωα.
Η εκκλησία μέσα, είναι χαλασμένη. Εικονίσματα και κανδήλια, Αγία τράπεζα και Ευαγγέλιο,κομμάτια, βρωμισμένα,σημάδια ισλαμικής αγριότητος και φανατισμού. Το φεγγάρι χλωμό και αδύνατο μόλις τριών ημερών, καθαρό σύμβολο του Μουσουλμανισμού, έχυνε αμυδρό φώς προς το εκκλησάκι. Πίσω από το ιερό τρεις χωρικοί με το δεκανέα τους γονατισμένοι παρακαλούσαν τον Προφήτη Ηλία να τους προστατεύσει την άλλη μέρα στη μάχη. Ο ένας απ' αυτούς το είδε το όνειρο ότι και οι τρεις αρραβωνιάστηκαν. Και δεν είχε άδικο. Την άλλη μέρα επήγαν θύματα των κανονιών...
Ξυπνάτε βράχια, ρεματιές, ριζά, ψηλές ραχούλες πάρε την πρώτη όψη σου Μπιζάνι αγριεμένο, πάρε την όψη του θηριού της αστραπής τη λάμψη, και την βροντή του κεραυνού, και θύμα μας τα χρόνια που ξύπναγες με τη φωτιά κοιμόσουν με τον Τούρκο!
Τα γρανιτένια στύθη σου για λίγο πρότεινέ τα κι ένα περίλαμπρο στρατό απώθησε με λύσα! Σκούξτε ντουφέκια εκεί ψηλά από τη Μανωλιάσσα, Δρίσκε και κακοτράχαλο Τζουμέρκο μου, αγναντέψτε δώθε κατά τον Τόμαρο και διπλοπροσκυνήστε! Κυτάχτε τους πατέρες μας που πολεμούν στα κρύα.
Τα γρανιτένια στύθη σου για λίγο πρότεινέ τα κι ένα περίλαμπρο στρατό απώθησε με λύσα! Σκούξτε ντουφέκια εκεί ψηλά από τη Μανωλιάσσα, Δρίσκε και κακοτράχαλο Τζουμέρκο μου, αγναντέψτε δώθε κατά τον Τόμαρο και διπλοπροσκυνήστε! Κυτάχτε τους πατέρες μας που πολεμούν στα κρύα.
«Ισείς βουνά του Γκρίμποβου, βουνά της Μανωλιάσσας, λίγου να χαμηλώσιτι κανά ντουφέκι τόπου, για να φανούν τα Γιάννινα, το έρημο Μπιζάνι, πώς πολεμούν οι Έλληνες με τους Τουρκαλβανίτις.
Πέφτουν κανόνια σα βροχή, ουβίδες σαν χαλάζι. Κι αυτά τα λιανοντούφεκα σαν άμμους της θαλάσσης».
Ακαδημία Αθηνών-δημοσιεύματαΜανωλιάσσα
Απέναντι απ'τον Τόμαρο πάνω σε μια ράχη η Μανωλιάσσα βρίσκεται παντοτεινά μονάχη.
Κρυμμένη και απόμερη βουβή και φοβισμένη σαν να'κανε κάποιο κακό και είναι δυστυχισμένη.Είναι απ'τα αστραπόβροντα, απ'τις βροχές, τα κρύα που πέφτουν με τους κεραυνούς του Δωδωναίου Δία.
Θαρρείς πως είναι μια θεά και μάλιστα ημέρα, που συντροφεύει πάντοτε το βροντερό το Δία .
Ω Μανωλιάσσα ένδοξη χιλιοτραγουδισμένη απ' όλα γύρω τα χωριά εσύ'σαι δοξασμένη.
Από εκεί ξεκίνησε το δώδεκα η μάχη και προστεθήκανε σε σε και οι Μπιζανομάχοι.
Έχεις λαό περήφανο που ξέρει ν'αγαπάει και για τα τρία ιδανικά πάντα να πολεμάει.
Ραντάρ τηλεοράσεως σου φτιάξανε εξάλλου για τις υπηρεσίες σου που πρόσφερες στους άλλους.
Ενέργειες εκάνανε να πάρεις και νερό, από το Κεφαλόβρυσο μα όμως. το μισό.
Βλέπεις το κράτος σ'εκτιμά γιατί είσαι δοξασμένη και ως τα πέρατα της γης είσαι τραγουδισμένη.
Μανωλιασσίτες ένδοξοι μείνετε στο χωριό σας γιατί αυτά που γίνονται είναι για το καλό σας.
Κ.Ράπτης εκ Μελλιγγούς.
Το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη είναι απόδειξη της ευγνωμοσύνης του ελληνικού λαού προς τους ένδοξους νεκρούς των ελευθερωτικών πολέμων του έθνους.
Η ιδέα ενός μνημείου για τους νεκρούς του πολέμου που δεν ήταν δυνατόν να αναγνωριστούν υπήρχε από την αρχαία Ελλάδα. Συγκεκριμένα, στον επιτάφιο του Περικλέους αναφέρεται: «μια δε κλίνη κενή φέρεται εστρωμένη των αφανών, οί άν μη ευρεθώσιν εις αφαίρεσιν».
Τα μνημεία αυτά όπου και αν βρίσκονται θεωρούνται σύμβολα ανδρείας και αυτοθυσίας, τόσο για τους επώνυμους όσο και τους αφανείς ήρωες.
Στα νεότερα χρόνια η σκέψη για την ίδρυση μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη οφείλεται στους Γάλλους και πραγματοποιήθηκε μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Στα χρόνια που ακολούθησαν το παράδειγμα της Γαλλίας τον τιμήθηκαν και άλλες χώρες.
Στην Ελλάδα, αποφασίστηκε για πρώτη φορά το 1858 να ιδρυθεί μνημείο για τους πεσόντες κατά τον αγώνα του 1821 από το δήμο Ερμούπολης στη Σύρο.
Το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη της Αθήνας, ιδρύθηκε το 1932 και βρίσκεται στην πλατεία Συντάγματος στα παλιά ανάκτορα, στη σημερινή βουλή.
Ο χώρος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η κίνηση της φρουράς, των επίσημων και του πλήθους.
Ο τάφος βρίσκεται ανάμεσα σε μνημιακές κλίμακες που συνδέουν το χώρο του μνημείου με την πρόσοψη των παλαιών ανακτόρων, ενώ στον τοίχο που έχει δημιουργηθεί πίσω από τον τάφο, υπάρχει ανάγλυφη μορφή νεκρού αρχαίου οπλίτη με κράνος και ασπίδα, σε ύπτια στάση, έργο του γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ.
Αριστερά και δεξιά της παράστασης έχουν χαραχθεί αντίστοιχα οι φράσεις: "μία κλίνη κενή φέρεται εστρωμένη των αφανών" και "ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος".
Στον τοίχο που περιβάλλει και από τις τρεις πλευρές το μνημείο είναι στερεωμένες κατά διαστήματα οριχάλκινες ασπίδες, ενώ στους πωρόλιθους του τοίχου είναι χαραγμένα τα ονόματα των τόπων, στους οποίους έχουν διεξαχθεί ενδοξότερες και φονικότερες μάχες των αμυντικών και απελευθερωτικών πολέμων του Ελληνισμού.
Ένας από αυτούς τους ένδοξους τόπους που είναι γραμμένοι στο μνημείο είναι και η Μανωλιάσσα.
Τα αποκαλυπτήρια τoυ μνημείου έγιναν στις 25 Μαρτίου τoυ 1932 από τον τότε αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλο και τον αντιπρόεδρο της Βουλής Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο οποίος εκφώνησε και το σχετικό λόγο.
To καντήλι του μνημείου άναψε με τo φως που είχαν από την ακοίμητη καντήλα της Αγίας Λαύρας. Από κείνη την ημέρα το φρουρούν τιμητικά δύο τσολιάδες.
Τα μνημεία αυτά όπου και αν βρίσκονται θεωρούνται σύμβολα ανδρείας και αυτοθυσίας, τόσο για τους επώνυμους όσο και τους αφανείς ήρωες.
Στα νεότερα χρόνια η σκέψη για την ίδρυση μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη οφείλεται στους Γάλλους και πραγματοποιήθηκε μετά τον Α' Παγκόσμιο πόλεμο. Στα χρόνια που ακολούθησαν το παράδειγμα της Γαλλίας τον τιμήθηκαν και άλλες χώρες.
Στην Ελλάδα, αποφασίστηκε για πρώτη φορά το 1858 να ιδρυθεί μνημείο για τους πεσόντες κατά τον αγώνα του 1821 από το δήμο Ερμούπολης στη Σύρο.
Το μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη της Αθήνας, ιδρύθηκε το 1932 και βρίσκεται στην πλατεία Συντάγματος στα παλιά ανάκτορα, στη σημερινή βουλή.
Ο χώρος έχει διαμορφωθεί έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η κίνηση της φρουράς, των επίσημων και του πλήθους.
Ο τάφος βρίσκεται ανάμεσα σε μνημιακές κλίμακες που συνδέουν το χώρο του μνημείου με την πρόσοψη των παλαιών ανακτόρων, ενώ στον τοίχο που έχει δημιουργηθεί πίσω από τον τάφο, υπάρχει ανάγλυφη μορφή νεκρού αρχαίου οπλίτη με κράνος και ασπίδα, σε ύπτια στάση, έργο του γλύπτη Φωκίωνα Ρωκ.
Αριστερά και δεξιά της παράστασης έχουν χαραχθεί αντίστοιχα οι φράσεις: "μία κλίνη κενή φέρεται εστρωμένη των αφανών" και "ανδρών επιφανών πάσα γη τάφος".
Στον τοίχο που περιβάλλει και από τις τρεις πλευρές το μνημείο είναι στερεωμένες κατά διαστήματα οριχάλκινες ασπίδες, ενώ στους πωρόλιθους του τοίχου είναι χαραγμένα τα ονόματα των τόπων, στους οποίους έχουν διεξαχθεί ενδοξότερες και φονικότερες μάχες των αμυντικών και απελευθερωτικών πολέμων του Ελληνισμού.
Ένας από αυτούς τους ένδοξους τόπους που είναι γραμμένοι στο μνημείο είναι και η Μανωλιάσσα.
Τα αποκαλυπτήρια τoυ μνημείου έγιναν στις 25 Μαρτίου τoυ 1932 από τον τότε αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλο και τον αντιπρόεδρο της Βουλής Θεμιστοκλή Σοφούλη, ο οποίος εκφώνησε και το σχετικό λόγο.
To καντήλι του μνημείου άναψε με τo φως που είχαν από την ακοίμητη καντήλα της Αγίας Λαύρας. Από κείνη την ημέρα το φρουρούν τιμητικά δύο τσολιάδες.
Ο σκοπός για τον οποίο ιδρύθηκε η Αδελφότητα όπως αυτός αναφέρεται στο καταστατικό είναι: η ηθική εξύψωση των μελών, η ανάπτυξη του πνεύματος συναδέλφωσης και αλληλεγγύης μεταξύ τους και η λήψη κάθε μέτρου για την υλική, ηθική και κοινωνική υποστήριξη κάθε Μανωλιασσίτη που θα έχει ανάγκη. Ακόμα η ένωση και η επικοινωνία των μελών της Αδελφότητας με σκοπό την επίλυση κάθε ζητήματος που αναφέρεται στην υλική και πνευματική πρόοδο της Μανωλιάσσας.
Τα ιδρυτικά μέλη της Αδελφότητας έτσι όπως αναφέρονται στο καταστατικό είναι: Χρόνης Γ. του Στ. Γιωτάκης Χαρίλαος του Γ.,Μπέλλος Κίμων του Δ.,Ντάφλος Κ. του Β.,Γιωτάκης Χρ. του Κ.,Γιωτάκης Ναπ. του Κ., Γιωτάκης Θεόδ. του Κ.,Γιωτάκης Θωμάς του Κ.,Γιώτης Παν.του Κ.,Γιωτάκης θεόδ. του Κ.,Γιώτης Ελευθέριος του Στ.,Γούσης Δημήτριος του Αν., Ζήκος Δημ. του Φ., Ζήκος Ε. του Φ., Μπέλλος Π. του Δ., Ντάφλος Θεόφ. του Ζ., Νάκος Σταύρος του Ι., Παπαθανασίου Δ. του Λ., Μπέλλος Ε. του Α., Γιωτάκης Ν. του Β., Τζίμας Μ. του Κ., Ίσκος Γ. του Β. Γιωτάκης Π. του Γ.,Μπέλλος Θ. του Γ., Νίκου Λ. του Ι., και Λιόντος Π. του Ηλ.
Πρόεδροι διετέλεσαν οι: Γιωτάκης Χρήστος Κ., Γιωτάκης Χαρίλαος Γ.Χρόνης Γ.Σ., Γιώτης Ελευθέριος Σ.,Μπέλλος Κίμων Δ.,Γιωτάκης Ν. Β., Γιωτάκης Χρήστος Κ., Νίκου Δημήτριος Λ.,Νάκος Σταύρος Ι.,Ίσκος Κωνσταντίνος Β.Γιωτάκης Κωνσταντίνος Π., Λιόντος Αναστάσιος Π., Λιόντος Ηλίας Π. και Πέτρου Ευάγγελος του Ν.
Η Αδελφότητα βοήθησε κατά καιρούς την κοινότητα, το δημοτικό σχολείο και βραβεύει τους μαθητές και σπουδαστές.
Τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της Αδελφότητας μέχρι σήμερα, είναι η ανέγερση του Πνευματικού Κέντρου Μανωλιάσσας με τη συμπαράσταση όλων των φορέων: Εκκλησίας, Κοινότητας, Πολιτιστικού Συλλόγου και όλων των Μανωλιασσιτών, η ίδρυση Τράπεζας Αίματος Μανωλιασσιτών, η έκδοση της εφημερίδας «τ'αχνάρια», η καθιέρωση στο χωριό του θεσμού των εκδηλώσεων «Μανωλιασσίτικα».
Αγία Κυριακή
Αποτελεί το μοναδικό δείγμα που μαρτυρά την πλούσια αρχιτεκτονική μας παράδοση. Μεγάλοι πέτρινοι όγκοι δημιουργούν τοίχο πάχους περίπου ένα μέτρο. Έχει μια και μοναδική τοξοτή είσοδο πάνω από την οποία υπάρχει εσοχή (τυφλό παράθυρο) που στέφεται με μονοκόμματη τοξοτή πέτρα. Στον ίδιο κάθετο άξονα ένα δίλοβο παράθυρο ολοκληρώνει συνθετικά την πρόσοψη του ναού. Η γυμνή πέτρα προσδίδει την αίσθηση της σταθερότητας, της διάρκειας και της εναρμόνισης με το τραχύ ορεινό τοπίο, ενώ από κοντά φανερώνει τη μαστοριά του τεχνίτη. Μέχρι το 1910 ήταν μοναστήρι.
Προφήτης Ηλίας
Το εκκλησάκι που συνδέεται άρρηκτα με τις μάχες της Μανωλιάσσας το 1912-13. Από τη θέση αυτή μπορεί κανείς να δει όλο το λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων μέχρι το Μιτσικέλι και το Μεγάλο Περιστέρι. Φυσικά, ανήμερα της γιορτής του προφήτη Ηλία γίνεται και ημερήσιο πανηγύρι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου