Βραδυφλεγείς «βόμβες» τα φράγματα στον Άραχθο

Του Χαράλαμπου Γαλιάνδρα-Αρτινού 

Στο πόδι ξανά κάτοικο και φορείς προκειμένου ν΄αποτρέψουν για άλλη μια φορά τη δημιουργία υδροηλεκτρικού σταθμού στον Άγιο Νικόλαο.

«Η Άρτα πέτρα θα γενεί κι ο κάμπος θα ρημάξει»

Οι παραπάνω δημώδεις στίχοι από τοπικό τραγούδι παλαιότερης εποχής έρχονται και ξανάρχονται στο νου μου από τη στιγμή που ξαναζωντάνεψε ο εφιάλτης δημιουργίας και τρίτου φράγματος επί του ποταμού Αράχθου, κάτι που είχε αποσοβηθεί το 2007 μετά από απαγορευτική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο οποίο είχαν προσφύγει κάτοικοι και φορείς της περιοχής ύστερα από μακροχρόνιους αγώνες που ξεκίνησαν το 1997 με την ανακαίνιση του θέματος.
Ανατριχιάζω στη σκέψη του τι πρόκειται να συμβεί μετά από ένα απρόβλεπτο γεγονός σε ένα από τα δύο υπάρχοντα φράγματα, Πουρνάρι 1 και Πουρνάρι 2, που βρίσκονται ακριβώς απέναντι από την πόλη της Άρτας και σε απόσταση αναπνοής απ΄αυτήν. Η περιοχή γύρω από τα φράγματα αλλά και μέσα στις σχηματισθείσες τεχνητές λίμνες έχει επιβαρυνθεί σημαντικά από την πολύχρονη συσσώρευση εκατοντάδων τόνων φερτών υλικών. Υλικά τα οποία πιέζουν φορτικά τόσο τα φράγματα όσο και τα γύρω πρανή εδάφη, τα οποία συγκροτούνται από ασβεστολιθικά και άλλα σαθρά υλικά. Τώρα αν σ΄αυτά τα δύο φράγματα προστεθεί και τρίτο στη συνέχεια των προϋπαρχόντων, πρώτον θα εξαφανισθεί ολόκληρη η κοιλάδα του ποταμού και δεύτερον θα δοκιμαστεί εφιαλτικά η αντοχή των φραγμάτων.

Τον εφιάλτη αυτόν ήρθε να εμφυτέψει στο μυαλό και την καρδιά των Ηπειρωτών διάταξη νόμου (άρθρο 56, παράγραφος 1) νομοσχεδίου του υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κ. Γ. Παπακωνσταντίνου σχετικό με τη ποινική προστασία του περιβάλλοντος και παραγωγής και διαχείρισης αποβλήτων. Αλλά πια προστασία του περιβάλλοντος εννοεί ο κ. υπουργός όταν ακυρώνει απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (3858/2007) περί μη κατασκευής του φράγματος, παρακάμπτει τον από το 2003 περιφερειακό σχεδιασμό της Ηπείρου και άλλων περιφερειών της χώρας, αφού με την προτεινόμενη διάταξη επιτρέπονται οι κατασκευές υδροηλεκτρικών έργων για τα οποία έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες τους πριν την εκπόνηση των περιφερειακών χωροταξικών σχεδίων, ανεξαρτήτως αν αυτά πληρούν τις σημερινές προϋποθέσεις, αφού έχουν συνταχθεί πριν από αρκετά χρόνια.
Το επαχθέστερο στην περίπτωση είναι πως ο κ. Παπακωνσταντίνου αγνοεί τη θέληση και την καθολική αντίδραση των κατοίκων, αν και φέρεται δηλώσας πως σέβεται τη βούλησή τους. Πως; Μήπως επειδή επιτρέπει τη δημιουργία του φράγματος εντάσσοντάς το στις ήπιες μορφές ενέργειας, τη στιγμή που παγκοσμίως ουδέν φράγμα άνω των 15MW υπάγεται σ΄αυτές. Ή μήπως με την εξαφάνιση του ιστορικού γιοφυριού της Πλάκας το οποίο θα καταβυθιστεί και θα καταστραφεί.
Κύριε υπουργέ, ο Άραχθος και τα άλλα ποτάμια της Ηπείρου έχουν επιβαρυνθεί υπέρμετρα από την κατασκευή φραγμάτων. Φράγματα τα οποία έχουν σωρεύσει αρνητικά αποτελέσματα τόσο στο περιβάλλον όσο και στους κατοίκους των περιοχών κατασκευής των. Ολόκληρα χωριά εξαφανίστηκαν, απομονώθηκαν και η πλειονότητα των κατοίκων αναγκάστηκε να ξενιτευτεί και ν΄αλλάξει επάγγελμα και συνήθειες. Το μικροκλίμα γύρω από τα φράγματα και τις τεράστιες τεχνητές λίμνες που δημιουργήθηκαν άλλαξε ολοσχερώς, με αποτέλεσμα πολλά είδη καλλιεργειών να μην ευδοκιμούν. Εμποδίζεται η ανανέωση των νερών του Αμβρακικού από τα ορμητικά νερά και τα φερτά υλικά του Αράχθου με καταστροφικές συνέπειες και δραματικές επιπτώσεις, αν και είναι προστατευόμενη περιοχή ενταγμένη στη διεθνή συνθήκη Ramsar. Η κατάσταση σήμερα στον Αμβρακικό είναι απογοητευτική. Ο ευτροφισμός, η ρύπανση, η μείωση των αλιευμάτων και η υφαλμύρωση υπόγειων υδάτων είναι σε προχωρημένο βαθμό. Η πανίδα και η χλωρίδα έχει αλλοιωθεί και κινδυνεύουν με ολοκληρωτική εξαφάνιση. Όπως εξαφανίστηκαν πατροπαράδοτες γεωργοκτηνοτροφικές και υλοτομικές δραστηριότητες και κάτοικοι, αφήνοντας πίσω τους βυθισμένα και ερειπωμένα σπίτια και απόμαχους γονείς.
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά τα δεινά η άφρων πολιτεία έρχεται στο τέλος του περασμένου χρόνου να δώσει τη χαριστική βολή στον Άραχθο και τους νομούς Ιωαννίνων και Άρτας που διασχίζει. Η προτεινόμενη διάταξη θα ζωντανέψει τον εφιάλτη που λέγεται φράγμα Αγίου Νικολάου, συμφερόντων της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΕ, του κ. Εμφιετζόγλου. Ένα φράγμα τεραστίων διαστάσεων που θα αλλοιώσει και καταστρέψει ολοσχερώς την περιοχή, τις αγροτοκτηνοτροφικές δραστηριότητες, τον αγροτοτουρισμό, τις ποτάμιες αθλητικές και φυσιολατρικές επιδόσεις, την ασύγκριτη ομορφιά του τοπίου, που τόσο απλόχερα χάρισε η φύση.
Σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια το φράγμα θα είναι δυναμικότητας 93 MW, θα έχει ύψος 85 μ., μήκος στέψης 410μ., ανώτατη και κατώτατη στάθμη λειτουργίας 243 και 215μ. αντίστοιχα, δύο σήραγγες εκτροπής 790μ. και διαμέτρου 10,90μ., σήραγγα προσαγωγής ύδατος από το φράγμα στο κτίριο του υδροηλεκτρικού σταθμό μήκους 7.200μ και διάμετρο 5,5 μ. Το κτίριο του σταθμού θα αναγερθεί βορειοδυτικά του οικισμού Φτέρης όπου θα δημιουργηθεί και δεύτερος υδροηλεκτρικός σταθμός ισχύος 3MW, εγκατεστημένος στον εκκενωτή του πυθμένα του φράγματος με σκοπό την ενεργειακή εκμετάλλευση της οικολογικής παροχής του έργου με συνεχή εικοσιτετράωρη παροχή κατάντη. Το έργο είχε προϋπολογισμό κόστους 147 εκ. ευρώ, με απόδοση 320 εκ. κιλοβατώρες ετησίως και έσοδα 20 εκ. ευρώ το χρόνο. Σύμφωνα με το σχεδιασμό το ύψος του νερού θ΄ανέλθει στα 243 μέτρα από την επιφάνρια της θάλασσας, τη στιγμή που το περίφημο μονότοξο γιοφύρι της Πλάκας βρίσκεται στα 233μ. Άρα θα πλημμυρίσουν τα βάθρα του με αποτέλεσμα την αναπόφευκτη καταστροφή του.
Ο πρωτοχρονιάτικος αυτός μποναμάς του υπουργείου Περιβάλλοντος προς τα μεγάλα συμφέροντα προκάλεσε γενικό ξεσηκωμό, αναστάτωση και αναβρασμό στους βουλευτές Ιωαννίνων και Άρτας, σε τοπικούς φορείς, σε δημάρχους των δύο νομών, στην Ομοσπονδία Αδελφοτήτων Τζουμέρκων, το Σύλλογο Προστασίας Αράχθου, στην περιφερειακή παράταξη «Αύριο για την Ήπειρο», την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία Ελλάδας και στους κατοίκους της περιοχής που ένωσαν τις δυνάμεις τους προκειμένου να αποτρέψουν το προμελετημένο έγκλημα σε βάρος του Αράχθου, του περιβάλλοντος, όσων ζουν εκεί. Η Πανηπειρωτική με ψήφισμα διαμαρτυρίας που εξέδωσε διαμηνύει στους επαϊοντες πως «… με κανέναν τρόπο δεν θα αφήσουμε να εφαρμοστεί η διάταξη του άρθρου 56 του νομοσχεδίου, η οποία εξυπηρετεί τις ανάγκες μεγάλων συμφερόντων, αδιαφορώντας πλήρως για τις καταστροφικές συνέπειες του περιβάλλοντος της ιδιαίτερης πατρίδας μας. Για να μη βρεθείτε μπροστά σε δυσάρεστες εκπλήξεις και για να αποκαταστήσετε το κλίμα ειρήνης παρακαλούμε να αποσύρετε τη διάταξη του άρθρου 56».
Όλοι αυτοί ενωμένοι θα διατρανώσουν την αντίθεσή τους στην κατασκευή του φράγματος κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που θα δοθεί την Τετάρτη, 25 Ιανουαρίου, στις 12 το μεσημέρι, στην Αθήνα, στην αίθουσα της Πανηπειρωτικής, Κλεισθένους 15, παρουσία εκπροσώπων αθηναϊκών και ηπειρώτικων Μέσων Ενημέρωσης, βουλευτών, δημάρχων και εκπροσώπων φορέων των νομών Άρτας και Ιωαννίνων.
Κύριε Παπακωνσταντίνου, σε απάντηση σχετικής με το θέμα ερώτησης του βουλευτή του ΠΑΣΟΚ Άρτας κ. Δ. Τσιρώνη, που τέθηκε σε συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου, δηλώσατε, μεταξύ άλλων: «Το υπουργείο είναι απολύτως έτοιμο να κάνει προσαρμογές, έτσι ώστε να βεβαιωθούμε ότι τέτοιου είδους μεγάλες παρεμβάσεις ειδικά σε επιβαρυμένες περιοχές, να προκύψουν μέσα από μια διαδικασία που θα εκφράζονται οι τοπικοί φορείς και θα είναι μια διαδικασία στην οποία, θα είναι ξεκάθαρη ποια θα είναι η βούληση των τοπικών κοινωνιών».
Κύριε υπουργέ, η θέση της ντόπιας κοινωνίας είναι ξεκάθαρη και δεδηλωμένη: «Όχι στο φράγμα του Αγίου Νικολάου». Σεβαστείτε την. Γιατί όπως λέει σε σχετικό άρθρο του ο αγωνιστής Τζουμερκιώτης δικηγόρος καιν συγγραφέας Χρίστος Τούμπουρος, το ανοσιούργημα αυτό δεν το θέλει μήτε Θεός μήτε ακόμη και ο… Διάβολος.
Ας μη γίνει λοιπόν «δια χειρός σας» η ομορφιά των Τζουμέρκων βορά συμφερόντων.
Γι΄αυτό σφραγίστε ερμητικά άπαξ και δια παντός την κερκόπορτα που πάτε ν΄ανοίξετε.